Do 20 maja 2025 r. część przedsiębiorców rozlicza składkę zdrowotną za 2024 r.

Przedsiębiorcy opłacający podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy o pdof oraz w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 2024 r. poz. 776 z późn. zm.) - do 20 maja 2025 r. - obowiązani są dokonać rocznego rozliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok 2024. Przez przedsiębiorców, o których mowa wyżej, należy rozumieć osoby wymienione w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy o sus (z wyłączeniem wspólnika jednoosobowej spółki z o.o. i wspólników spółki komandytowej) oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 z późn. zm.).

Zwracamy uwagę! Z dniem 1 stycznia 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. poz. 1915), która dokonała zmian w art. 81 ustawy zdrowotnej. Przepisy art. 81 ust. 2 zdanie pierwsze, ust. 2c pkt 5 i ust. 2zd pkt 3 w brzmieniu nadanym tą ustawą oraz art. 81 ust. 2ze ustawy zdrowotnej stosuje się do rozliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne należnych za okres od dnia 1 lutego 2025 r. Do rozliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców stosujących opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, należnych za okres do dnia 31 grudnia 2024 r. stosuje się przepisy ustawy zdrowotnej w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r.

Przedsiębiorcy opłacający podatek dochodowy według skali podatkowej, podatek liniowy lub IP BOX (art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy o pdof)

Zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej, w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2024 r., roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy o pdof, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy o pdof, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy o pdof, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy o pdof, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w takiej wysokości obowiązuje od 1 lutego 2024 r. do 31 stycznia 2025 r., zwanego dalej rokiem składkowym 2024/2025. Jeśli jednak podstawa ta jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w 2024 r. i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego 2024/2025 (czyli 1 lutego 2024 r. w wysokości 4.242 zł), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok stanowi ta kwota, tj. liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w 2024 r. x 4.242 zł. Powyższe wynika z art. 81 ust. 2b ustawy zdrowotnej. W liczbie miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, o której mowa, nie uwzględnia się miesięcy, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na podstawie art. 82 ust. 8-9a ustawy zdrowotnej (art. 81 ust. 2ba ustawy zdrowotnej).

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej.

Wariant 1 - działalność była prowadzona przez cały 2024 r.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2024 r. nie może być niższa niż 50.904 zł (4.242 zł x 12 m-cy), a składka na ubezpieczenie zdrowotne - 4.581,36 zł (50.904 zł x 9%).

Wariant 2 - działalność była prowadzona przez 10 miesięcy 2024 r.

Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2024 r. nie może być niższa niż 42.420 zł (4.242 zł x 10 m-cy), a składka na ubezpieczenie zdrowotne - 3.817,80 zł (42.420 zł x 9%).

Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorcy opodatkowanego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

Zgodnie z art. 81 ust. 2e ustawy zdrowotnej, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi iloczyn liczby miesięcy w roku kalendarzowym (w 2024 r.) podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu i kwoty odpowiadającej:

• 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", dalej zwanego przeciętnym wynagrodzeniem, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne nie przekroczyły w tym okresie kwoty 60.000 zł,
• 100% przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przekroczyły w tym okresie kwotę 60.000 zł i nie przekroczyły kwoty 300.000 zł,
• 180% przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli osiągnięte przychody z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne przekroczyły w tym okresie kwotę 300.000 zł.

Dokonując rozliczenia rocznego za 2024 r., przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2023 r., włącznie z wypłatami z zysku, czyli kwotę 7.767,85 zł (Mon. Pol. z 2024 r. poz. 82).

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Przychód z działalności w 2024 r. przekroczył 60.000 zł, natomiast nie przekroczył 300.000 zł. Roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2024 r. wynosi 93.214,20 zł (7.767,85 zł x 12 m-cy), a roczna składka - 8.389,28 zł (93.214,20 zł x 9%).

W liczbie miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, o której mowa wyżej, nie uwzględnia się miesięcy, w których ubezpieczony spełniał warunki do zwolnienia z obowiązku opłacania składki na podstawie art. 82 ust. 8-9b ustawy zdrowotnej.

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Przez 4 miesiące 2024 r. był zwolniony z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie art. 82 ust. 8 ustawy zdrowotnej. Przychód z działalności w 2024 r. nie przekroczył 60.000 zł. Roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej za 2024 r. wynosi 37.285,68 zł (4.660,71 zł x 8 m-cy), a roczna składka - 3.355,71 zł (37.285,68 zł x 9%).

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej przez przedsiębiorców opłacających podatek dochodowy według skali podatkowej, podatek liniowy lub IP BOX, w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

W przypadku gdy suma wpłaconych za poszczególne miesiące roku składkowego albo roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorcę, jest:

• wyższa od rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalonej od rocznej podstawy, przedsiębiorcy przysługuje zwrot kwoty stanowiącej różnicę między sumą wpłaconych za poszczególne miesiące roku składkowego albo roku kalendarzowego składek na ubezpieczenie zdrowotne a roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy (art. 81 ust. 2i ustawy zdrowotnej); zwrot następuje na podstawie wniosku przygotowanego przez ZUS na profilu informacyjnym PUE/eZUS po złożeniu rozliczenia rocznego przez płatnika składek; wniosek składany jest wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo wykorzystując sposób potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych udostępniony bezpłatnie przez ZUS w systemie teleinformatycznym (za 2024 r. w terminie do 2 czerwca 2025 r.), pod warunkiem braku zaległości składkowych lub z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, do zwrotu których został zobowiązany płatnik składek; zwrot następuje nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu terminu do złożenia zeznania podatkowego za 2024 r. (w przypadku wystąpienia zaległości - kwota zwrotu podlega zaliczeniu na poczet tych zaległości),
• niższa od rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalonej od rocznej podstawy, przedsiębiorca dokonuje wpłaty kwoty stanowiącej różnicę między roczną składką na ubezpieczenie zdrowotne ustaloną od rocznej podstawy a sumą składek na ubezpieczenie zdrowotne wynikającą ze złożonych dokumentów za poszczególne miesiące roku składkowego albo roku kalendarzowego (art. 81 ust. 2j ustawy zdrowotnej); dopłaty składki zdrowotnej należy dokonać w terminie płatności składek za kwiecień 2025 r., czyli do 20 maja 2025 r.

Przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej. Z tego tytułu podlega tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przedsiębiorca w roku składkowym 2024/2025 opłacił składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 10.547,46 zł, tj.:

Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne przedstawia się następująco:

• roczny przychód: 6.000 zł + 7.000 zł + 12.000 zł + 35.000 zł + 8.000 zł + 10.000 zł + 70.000 zł + 45.000 zł + 45.000 zł + 25.000 zł + 12.000 zł + 34.000 zł = 309.000 zł,
• roczne koszty: 4.000 zł + 3.000 zł + 10.000 zł + 15.000 zł + 5.000 zł + 2.500 zł + 50.000 zł + 15.000 zł + 35.000 zł + 45.000 zł + 18.000 zł + 5.000 zł = 207.500 zł,
• roczny dochód: 309.000 zł - 207.500 zł = 101.500 zł,
• roczna składka: 101.500 zł x 9% = 9.135 zł,
• różnica między sumą składek zapłaconych w roku składkowym 2024/2025 a roczną składką: 10.547,46 zł - 9.135 zł = 1.412,46 zł (nadpłata).

Przyjmujemy dane z poprzedniego przykładu, z tym że przedsiębiorca prowadzi działalność opodatkowaną podatkiem liniowym. W roku składkowym 2024/2025 składki na ubezpieczenie zdrowotne opłacił w wysokości 6.974,24 zł, tj.:

Roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne przedstawia się następująco:

• roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne: 101.500 zł,
• roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 4,9%: 4.973,50 zł (101.500 zł x 4,9%); limit rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 4.581,36 zł,
• różnica między sumą zapłaconych składek w roku składkowym 2024/2025, a roczną składką: 6.974,24 zł - 4.973,50 zł = 2.000,74 zł (nadpłata).

Przyjmujemy, że przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W 2024 r. przychód z tej działalności w marcu przekroczył 60.000 zł, a w październiku - 300.000 zł.

Przedsiębiorca w 2024 r. opłacił:

• za styczeń i luty składkę zdrowotną w wysokości po 419,46 zł (9% z 4.660,71 zł),
• za marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień i wrzesień składkę zdrowotną w wysokości po 699,11 zł (9% z 7.767,85 zł),
• za październik, listopad i grudzień składkę zdrowotną w wysokości po 1.258,39 zł (9% z 13.982,13 zł).

Przedsiębiorca ustali, że:

• łączna kwota zapłaconych miesięcznych składek na ubezpieczenie zdrowotne wynosiła: 419,46 zł x 2 m-ce + 699,11 zł x 7 m-cy + 1.258,39 zł x 3 m-ce = 9.507,86 zł,
• roczna podstawa wymiaru składki zdrowotnej ustalona jako iloczyn 12 miesięcy i 180% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2023 r., włącznie z wypłatami z zysku, wynosi: 13.982,13 zł x 12 m-cy = 167.785,56 zł,
• roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi: 167.785,56 zł x 9% = 15.100,70 zł,
• niedopłata składki zdrowotnej wynosi: 15.100,70 zł - 9.507,86 zł = 5.592,84 zł.

Rozliczenia składki zdrowotnej za 2024 r. należy dokonać w dokumentach rozliczeniowych składanych za kwiecień 2025 r. przekazywanych do ZUS w terminie do 20 maja 2025 r., tj.:

• w raporcie ZUS RCA (w bloku III.F.), jeżeli przedsiębiorca opłaca składki także za inne osoby (np. pracowników, zleceniobiorców), albo
• w deklaracji ZUS DRA (w bloku XII.), jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą jednoosobowo.

Wspomnijmy, że korekta podstawy wymiaru składek i należnej składki na ubezpieczenie zdrowotne wykazywanych w dokumentach rozliczeniowych za poszczególne miesiące danego roku kalendarzowego może być składana do ZUS do dnia przekazania wniosku o zwrot nadpłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne, a w przypadku jego nieprzekazania - nie później niż do końca drugiego miesiąca, licząc od upływu terminu do złożenia zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy o pdof, za ten rok kalendarzowy, czyli za rok 2024 do 30 czerwca 2025 r. (art. 81 ust. 2y ustawy zdrowotnej).

Zwracamy uwagę! Od 1 stycznia 2026 r. mają zmienić się zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne przedsiębiorców, co sygnalizujemy na str. 65 niniejszego numeru UiPP.