1) Od 1 czerwca br. przy prowadzonej działalności gospodarczej współpracuje córka przedsiębiorcy. Czy z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, jeśli ma ustalone prawo do renty rodzinnej?
Nie, z tytułu współpracy obowiązkowa jest tylko składka na ubezpieczenie zdrowotne. Osoba współpracująca przy prowadzeniu działalności gospodarczej legitymująca się ustalonym prawem do renty (w tym renty rodzinnej) z tego tytułu podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W razie przystąpienia do ww. ubezpieczeń obowiązkowe jest ubezpieczenie wypadkowe. Nie podlega natomiast dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, ponieważ to ubezpieczenie występuje wyłącznie obok obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Z tytułu współpracy obowiązkowa jest składka zdrowotna. Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają bowiem osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi, które są osobami współpracującymi z osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą. Co prawda osoba, o której mowa w pytaniu, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu pobierania renty, jednakże ze względu na zapis art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest obowiązkowa z obydwu tytułów.
2) Osoba prowadząca działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej zamierza rozszerzyć wpis i prowadzić jeszcze jedną działalność. Czy będzie obowiązana opłacać dwie składki na ubezpieczenie zdrowotne?
Osoba prowadząca działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej (także gdy w ramach tego wpisu wykonuje kilka działalności) opłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne w pojedynczej wysokości.
Zgodnie z art. 82 ust. 3 ustawy zdrowotnej osoba prowadząca działalność pozarolniczą, uzyskująca przychody z więcej niż jednego z rodzajów działalności określonych w art. 82 ust. 5 tej ustawy, opłaca składkę zdrowotną odrębnie od każdego rodzaju działalności. Artykuł 82 ust. 5 pkt 9 ustawy zdrowotnej jako rodzaj działalności wymienia inną niż określona w ust. 5 pkt 1-8 pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. W tej regulacji mieści się prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Jeżeli więc przedsiębiorca będący osobą fizyczną prowadzi działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, to występuje tylko jedna forma prowadzenia działalności gospodarczej, a tym samym uzyskuje on przychody z jednego rodzaju działalności. Oznacza to, że składka zdrowotna opłacana jest tylko z tego tytułu (bez względu na to ile działalności prowadzi indywidualnie). Gdyby jednak osoba ta na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadziła dwie spółki cywilne, to wówczas składka zdrowotna obowiązkowa byłaby od każdej spółki. Jak bowiem stanowi art. 82 ust. 4 ustawy zdrowotnej, jeżeli ubezpieczony prowadzący działalność pozarolniczą uzyskuje przychody z więcej niż jednej spółki w ramach tego samego rodzaju działalności, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest odrębnie od każdej prowadzonej spółki.
Także gdyby działalność gospodarcza na podstawie wpisu do ewidencji była prowadzona indywidualnie oraz w formie spółki cywilnej, to składka zdrowotna byłaby obowiązkowa z dwóch tytułów (art. 82 ust. 3 ustawy zdrowotnej).
3) Od kilku miesięcy wykonuję umowę o dzieło. Czy mogę zgłosić się do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych?
W aktualnym stanie prawnym nie. Do dobrowolnego ubezpieczenia emerytalnego i rentowych mogą przystąpić osoby wymienione w art. 7 ustawy o sus, przedsiębiorcy w okresie zawieszenia działalności oraz osoby, które po ustaniu obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych kontynuują je dobrowolnie. Taki stan prawny zmieni się od 1 stycznia 2013 r. Od tego dnia każda osoba nieobjęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi będzie miała prawo zgłosić się do przedmiotowych ubezpieczeń dobrowolnie.
4) Prowadzę działalność gospodarczą i z tego tytułu podlegam ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ostatnio opłaciłem składki na ubezpieczenia społeczne po terminie. Czy ZUS wyłączy mnie z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego? Co powinienem w tej sytuacji uczynić?
Czytelnik powinien wystąpić do ZUS z wnioskiem o wyrażenie zgody na opłacenie składki po terminie.
Ubezpieczenie chorobowe osób prowadzących pozarolniczą działalność ustaje m.in. od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie. Jeżeli za część miesiąca został pobrany zasiłek, ubezpieczenie to ustaje od dnia następującego po dniu, za który zasiłek ten przysługuje. Tak wynika z art. 14 ust. 2 i 2a ustawy o sus.
W związku z powyższym, opłacenie po terminie składek na ubezpieczenia społeczne przykładowo za lipiec 2012 r. spowoduje, że ubezpieczenie chorobowe ustanie od 1 lipca br. W uzasadnionych przypadkach ZUS, na wniosek ubezpieczonego, może jednak wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie.
5) Przedsiębiorca opłacający składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wyższej niż minimalna, przez kilka dni czerwca br. chorował. Od jakiej kwoty powinien opłacić składki na przedmiotowe ubezpieczenia za ten miesiąc?
Przedsiębiorca powinien opłacić składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (proporcjonalnie zmniejszonego do okresu, za który nabył prawo do zasiłku).
Przepisy ustawy o sus określają dla osób prowadzących działalność gospodarczą najniższą podstawę wymiaru składek. Ponadto umożliwiają zmniejszanie jej za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część miesiąca. Wówczas kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. Powyższe zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do przyznania zasiłku. Tak wynika z art. 18 ust. 9 i 10 ustawy o sus. Tym samym przedsiębiorca, który chorował w okresie od 1 do 6 czerwca 2012 r. i za ten okres nabył prawo do zasiłku z tytułu ubezpieczenia osób prowadzących działalność, za czerwiec br. powinien opłacić składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy nie niższej niż 1.692,48 zł (2.115,60 zł : 30 dni czerwca x 24 dni).
Przypominamy, że proporcjonalne zmniejszenie najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest uprawnieniem, z którego przedsiębiorca może skorzystać lub nie, o czym pisaliśmy w UiPP nr 11/2012, str. 9-10.
6) Przedsiębiorca zamierza opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wyższej niż minimalna, tj. 5.000 zł. Czy również składkę na Fundusz Pracy powinien opłacać od takiej kwoty?
Tak. Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 104 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
