Do spadku po mamie weszła m.in. duża nieruchomość gruntowa. Składa się ona z kilku działek. Brat chce pilnie rozpocząć budowę domu. Czy możemy teraz w drodze umowy przeprowadzić zniesienie współwłasności, tak aby jedną z działek przekazać jednemu z braci-spadkobiercy, a wobec reszty działek utrzymać nadal stan współwłasności pozostałych spadkobierców (współwłaścicieli)?
Nie będzie to możliwe. Zniesienie współwłasności z uwagi na to, że nieruchomość wchodzi do masy spadkowej, odbywa się na podstawie przepisów o dziale spadku. Wspomniana czynność zniesienia współwłasności jest elementem takiego działu. Spadkobiercy mogą dokonać działu spadku umownie bądź na drodze postępowania sądowego. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Natomiast umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do jego części. Stanowi o tym art. 1038 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
W doktrynie i orzecznictwie dominuje stanowisko, w myśl którego częściowy dział spadku nie może polegać na tym, że dojdzie do wydzielenia tylko jednej bądź kilku działek z nieruchomości i pozostawienia w dalszym ciągu stanu współwłasności spadkobierców w odniesieniu do pozostałych działek tejże nieruchomości. Część podziału musi zawsze obejmować całość rzeczy/praw. Takie stanowisko wyraził również Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 września 2009 r., sygn. akt V CSK 63/09. Dział spadku w omawianej sprawie mógłby polegać przykładowo na przekazaniu każdemu ze spadkobierców wyłącznych praw do wyodrębnionych z nieruchomości działek i założeniu dla nich nowych ksiąg wieczystych (skoro jest kilka działek geodezyjnych objętych taką nieruchomością być może dopuszczalny będzie taki podział). W ten sposób zniknąłby stan współwłasności odziedziczonej nieruchomości i każdy spadkobierca otrzymałby na wyłączną własność działkę, ewentualnie stosowną spłatę pieniężną.
Dział umowny spadku wchodzi w grę wtedy, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do tej kwestii. Tryb sądowego działu jest jedyną możliwością w sytuacji, gdy spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia. Z trybu sądowego warto skorzystać nawet wtedy, gdy istnieje zgoda między spadkobiercami, o ile dotyczy to np. nieruchomości (opłata sądowa od wniosku ma stałą wysokość i będzie niższa niż taksa notarialna).
| ||||||||||||
|
||||||||||||
