Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Prawo pracy  »  Czas pracy i urlopy  »   Korzystanie z urlopu rodzicielskiego przez pracownika
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Korzystanie z urlopu rodzicielskiego przez pracownika

Gazeta Podatkowa nr 83 (1749) z dnia 15.10.2020
Ewa Madejek

Dodatkowym uprawnieniem dla pracowników-rodziców jest urlop rodzicielski. Może z niego skorzystać matka i ojciec dziecka, rodzice adopcyjni, a także inny członek najbliższej rodziny. Urlop rodzicielski może być wykorzystywany w częściach, łączony z pracą (także u innego pracodawcy), a przy łączeniu z pracą może zostać wydłużony.

Wymiar urlopu rodzicielskiego

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z art. 1821a § 1 K.p. przysługuje on w wymiarze do:

  • 32 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
     
  • 34 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Urlop rodzicielski w podanych wymiarach przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka. Przy czym oboje rodzice dziecka mogą korzystać jednocześnie z urlopu rodzicielskiego, z tym że łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać pełnego wymiaru.

W okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego także drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać pełnego wymiaru.

Podział urlopu rodzicielskiego na części

Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Udziela się go bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, nie więcej niż w 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia.

Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego.

Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni, z wyjątkiem:

a) pierwszej części urlopu rodzicielskiego, która w przypadku:

    • urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni,
       
    • przyjęcia przez pracownika, o którym mowa w art. 183 § 1 K.p., na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10. roku życia, nie może być krótsza niż 3 tygodnie,

b) gdy pozostała do wykorzystania część urlopu jest krótsza niż 8 tygodni.

Wniosek o urlop rodzicielski "z góry"

Pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (art. 1791 § 1 K.p.). Jest to tzw. urlop rodzicielski udzielany "z góry".


Wzór wniosku o udzielenie urlopu rodzicielskiego "z góry" dostępny jest w serwisie druki.gofin.pl, w dziale Prawo pracy.


W przypadku złożenia wniosku o urlop rodzicielski w trybie "z góry", pracownica może dzielić się z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko albo ubezpieczonym - ojcem dziecka korzystaniem z urlopu rodzicielskiego albo pobieraniem zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tego urlopu, zgodnie z zasadami określonymi w art. 1821c § 2 i 4 K.p. Z przepisów tych wynika, że urlop rodzicielski powinien być udzielony:

  • bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego,
     
  • w nie więcej niż 4 częściach, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej albo bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu rodzicielskiego, w wymiarze wielokrotności tygodnia,
     
  • na okres nie krótszy niż 8 tygodni, z wyjątkiem pierwszej części urlopu, która w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie nie może być krótsza niż 6 tygodni.

Regulację dotyczącą dzielenia się urlopem rodzicielskim udzielonym "z góry" stosuje się odpowiednio do pracownika - ojca wychowującego dziecko, w przypadku gdy ubezpieczona - matka dziecka złożyła wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, o którym mowa w art. 30a ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2020 r. poz. 870).

Rezygnacja z urlopu rodzicielskiego "z góry"

Pracownica (pracownik) korzystająca/korzystający z urlopu rodzicielskiego udzielonego na wniosek złożony w trybie "z góry" może też z tego urlopu zrezygnować. Przy czym wniosek dotyczący rezygnacji z korzystania z urlopu rodzicielskiego w całości albo w części i powrotu do pracy pracownik składa pracodawcy w terminie nie krótszym niż 21 dni przed przystąpieniem do pracy. Natomiast drugi z rodziców składa wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w całości albo w części - w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu albo jego części (art. 1791 § 4 K.p.). Pracodawca jest związany wnioskami pracowników. W przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego przez matkę dziecka, ojciec dziecka nie ma obowiązku skorzystania z urlopu rodzicielskiego, z którego zrezygnowała matka, ale ma do tego prawo.

Należy zaznaczyć, że w przypadku rezygnacji z urlopu rodzicielskiego udzielonego w trybie "z góry" i nieprzejęcia go przez pracownika - ojca dziecka, urlop ten definitywnie przepada. Na takim stanowisku stanęło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w piśmie otrzymanym przez nasze Wydawnictwo w dniu 24 lutego 2016 r. (patrz ramka).

Wniosek o urlop rodzicielski "z dołu"

Drugi sposób wnioskowania o urlop rodzicielski zwany jest trybem "z dołu" i pozwala na wystąpienie z wnioskiem o pełny urlop rodzicielski lub jego część przed końcem urlopu macierzyńskiego albo okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres takiego urlopu. Wniosek ten należy złożyć nie później niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Wnioskując o urlop rodzicielski "z dołu", pracownik może wykorzystać urlop jednorazowo lub w bezpośrednio po sobie następujących częściach (maksymalnie czterech). Może też przesunąć wykorzystanie do 16 tygodni tego urlopu na późniejszy okres (przykład 1). Wykorzystanie tej części urlopu musi nastąpić jednak do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat (art. 1821c § 1 i § 3 K.p.).

W przypadku udzielenia urlopu rodzicielskiego "z dołu" pracownik może z niego zrezygnować w każdym czasie, jeżeli zgodę wyrazi pracodawca (art. 1821d § 3 K.p.).

Łączenie urlopu rodzicielskiego z pracą

Pracownik korzystający z urlopu rodzicielskiego może go łączyć z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy (art. 1821e K.p.). Podjęcie pracy w obniżonym maksymalnie do połowy etacie wymaga złożenia przez pracownika wniosku w sprawie łączenia pracy z urlopem rodzicielskim, w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Pracodawca jest zasadniczo obowiązany uwzględnić wniosek pracownika. Przepisy przewidują jeden wyjątek od tej zasady. Możliwa jest decyzja odmowna pracodawcy w sprawie łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą w sytuacji, gdy ze względu na organizację pracy lub rodzaj wykonywanej pracy jest to niemożliwe (art. 1821e § 2 K.p.). O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika na piśmie.

Należy dodać, że dopuszczalne jest podjęcie pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego w innym zakładzie pracy niż ten, w którym został udzielony pracownikowi urlop rodzicielski. Może on podjąć takie zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub w ramach umów prawa cywilnego.

Wydłużenie urlopu rodzicielskiego

W przypadku łączenia przez pracownika korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, wymiar urlopu rodzicielskiego ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu lub jego części, nie dłużej jednak niż do:

  • 64 tygodni - w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka (przyjęcia na wychowanie),
     
  • 68 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie (przyjęcia na wychowanie).

Tak wynika z art. 1821f § 1 K.p.

Okres, o który urlop rodzicielski ulega wydłużeniu, stanowi iloczyn liczby tygodni, przez jaką pracownik łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu i wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego. Jednak proporcjonalne wydłużenie wymiaru tego urlopu następuje wyłącznie w odniesieniu do tej części urlopu rodzicielskiego, która jest łączona z pracą. Zgodnie z art. 1821f § 4 K.p. w przypadku gdy powstała w wyniku wydłużenia wymiaru urlopu rodzicielskiego część urlopu rodzicielskiego nie odpowiada wielokrotności tygodnia, jest ona udzielana w dniach. Przy udzielaniu urlopu niepełny dzień pomija się (przykład 2).

Natomiast gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z wykonywaniem pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar tej części urlopu oblicza się dzieląc długość części urlopu powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia przez różnicę liczby 1 i wymiaru czasu pracy, w jakim pracownik zamierza łączyć korzystanie z tej części urlopu z wykonywaniem pracy. Przepis art. 1821f § 4 K.p. stosuje się odpowiednio.

"(...) w przypadku złożenia przez pracownicę jednego wniosku o urlop rodzicielski w pełnym wymiarze, może ona zrezygnować z niego w całości lub w części. Pracownik - ojciec wychowujący dziecko może wnioskować o ten urlop w całości lub pozostałej części. W przypadku, gdy pracownik - ojciec nie złoży takiego wniosku lub złoży go, a następnie zrezygnuje z części takiego urlopu i wcześniej powróci do pracy, niewykorzystany urlop rodzicielski lub jego pozostała część przepada. Wnioski takie pracodawca ma obowiązek uwzględnić. W tym trybie wnioskowania o urlop rodzicielski nie ma więc możliwości wnioskowania o urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni nieprzypadający bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu. (...)".

Pismo MRPiPS z dnia 24 lutego 2016 r.


Przykład 1

Pracownica urodziła dziecko 30 maja 2020 r. Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim zamierza wykorzystać 16 tygodni urlopu rodzicielskiego. Urlop ten będzie trwał od 17 października 2020 r. do 5 lutego 2021 r. Pozostałą część urlopu rodzicielskiego zamierza wykorzystać w terminie późniejszym.

Pozostałe 16 tygodni urlopu rodzicielskiego pracownica będzie mogła wykorzystać w całości albo maksymalnie w 2 częściach, każda po 8 tygodni do końca roku, w którym dziecko ukończy 6 lat.


Przykład 2

Pracownica wystąpiła z wnioskiem o umożliwienie jej łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu na dziecko urodzone 20 czerwca 2020 r. w okresie od 6 marca do 18 czerwca 2021 r. Oświadczyła, że nie będzie łączyła części urlopu rodzicielskiego powstałej w wyniku proporcjonalnego wydłużenia tego urlopu z pracą w niepełnym wymiarze.

Pracodawca wyraził zgodę na wniosek pracownicy. Jej urlop rodzicielski ulegnie wydłużeniu o 7 tygodni i 3 dni, zgodnie z wyliczeniem: 15 tygodni łączenie urlopu z pracą × 1/2 etatu = 7,5 tygodnia; 7 dni × 0,5 tyg. = 3,5 dnia, po pominięciu niepełnego dnia - 3 dni.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1320)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Czas pracy i urlopy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.