Mój mąż przed śmiercią prowadził działalność gospodarczą. Mieliśmy ustrój wspólności majątkowej. Do spadku z mocy ustawy powołana zostałam ja oraz dwójka naszych dzieci. Zgodnie ustaliliśmy, że naszym celem, jako spadkobierców, jest kontynuowanie działalności firmy zmarłego. Czy dopuszczalne jest dokonanie działu spadku w ten sposób, że ja stanę się wyłącznym właścicielem tej firmy i będę kontynuować działalność męża? Dzieci wyrażają zgodę na taki podział i miałyby być zatrudnione w tej firmie.
Takie dokonanie działu spadku jest formalnie dopuszczalne. W znaczeniu przedmiotowym przedsiębiorstwo ma charakter szczególnego rodzaju masy majątkowej, wyodrębnianej ze względu na funkcję, dla zrealizowania której powstało przez powiązanie z sobą różnego rodzaju rzeczy i praw. Przedsiębiorstwo jest bowiem zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, obejmującym określone elementy przykładowo wymienione w art. 551 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.). Dla ustalenia zatem, czy mamy do czynienia z przedsiębiorstwem (przedmiotowym), nie mają znaczenia aspekty podmiotowe, ale takie zespolenie wspomnianych elementów składowych, że wszystkie one używane są w celu prowadzenia działalności, którą cechuje fachowość, podporządkowanie regułom opłacalności lub zasadzie racjonalnego gospodarowania, działanie na własny rachunek, powtarzalność działań, uczestnictwo w obrocie gospodarczym itp.
Tak rozumiane przedsiębiorstwo może być prowadzone przez różne podmioty, zarówno takie, które powstają jako podmioty prawa handlowego, jak i przez osoby fizyczne. W omawianej sprawie część przedsiębiorstwa weszła do majątku Czytelniczki z uwagi na obowiązujący w małżeństwie ustrój majątkowy (wspólność majątkową). Druga część (z reguły połowa) wchodzi do masy spadkowej po zmarłym. Przedsiębiorstwo, w którym udział podlegał dziedziczeniu, nadal zachowuje status "przedsiębiorstwa", jeśli z woli spadkobierców ma w dalszym ciągu służyć prowadzeniu działalności gospodarczej, dla której zostało zorganizowane. Najpierw przez nich samych wspólnie, a z czasem przez osobę, której taki składnik majątku zostanie przyznany wskutek działu spadku lub osobę, na której rzecz zostanie zbyty przez współuprawnionych. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 2 czerwca 2017 r., sygn. akt II CSK 722/16.
Oczywiście spadkobiercy mogą podjąć decyzję o "wygaszeniu" działalności takiego przedsiębiorstwa i w sprawie o dział spadku dokonać podziału konkretnych składników, które tworzyły przedsiębiorstwo i przyznać je poszczególnym spadkobiercom. Kluczowa jest zatem intencja spadkobierców i treść zawartego przez nich porozumienia.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
