Dostawa towarów i świadczenie usług na terytorium kraju zasadniczo opodatkowane są podatkiem VAT przez sprzedawcę, który wykonaną czynność dokumentuje fakturą. Od zasady tej istnieją wyjątki, dotyczące m.in. usług budowlanych, wymienionych ściśle w załączniku nr 14 do ustawy o VAT.
W myśl art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT, podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
W przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT, odwrotne obciążenie stosuje się w sytuacji gdy usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.
Często podatnicy mają wątpliwości co do prawidłowego określenia, czy wykonywane przez nich czynności mieszczą się w załączniku nr 14 do ustawy o VAT i czy powinny być opodatkowane na zasadzie odwrotnego obciążenia. Poniżej prezentujemy najnowsze orzecznictwo w sprawie zasad opodatkowania usług budowlanych.
W wyroku z dnia 22 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Gd 1265/17 (orzeczenie nieprawomocne) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku orzekł, iż:
| Usługi projektowe oraz formalnoprawne, mimo iż są czynnościami pośrednio związanymi z robotami budowlanymi, nie stanowią robót budowlanych. Roboty budowlane polegają na bezpośrednim wykonawstwie, natomiast usługi projektowe polegają na współdziałaniu w zakresie bezpośredniego wykonawstwa budowlanego. Nie tworzą w sposób bezpośredni nowych dóbr, dlatego nie mogą być uznane za roboty budowlane. |
W rozpatrywanym stanie faktycznym spółka w ramach świadczonych usług miała wykonać projekt techniczny przebudowy linii energetycznych oraz wybudować linię "pod klucz". Główne czynności, jakie konieczne były dla realizacji takiego przedsięwzięcia to m.in.: uzyskanie pozwolenia na budowę (czyli uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, przygotowanie projektu budowlanego, złożenie wniosku itp.), uzyskanie tytułu prawnego do nieruchomości (wpisy w księgach wieczystych), projekty wykonawcze, faktyczne roboty budowlane, odbiór końcowy (wycinka drzew, badania i testy gotowości linii, dokumentacja podwykonawcza itp.).
Zdaniem spółki usługa taka mieści się w całości w klasyfikacji PKWiU 42.22.21.0 "Roboty ogólnobudowlane związane z budową przesyłowych linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych".
 |
Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług dostępna jest w serwisie www.klasyfikacje.gofin.pl |
W związku z tym spółka uznała, iż ma do czynienia z kompleksową usługą budowlaną, a nie kilkoma czynnościami autonomicznymi. Zatem przyjęła stanowisko, zgodnie z którym wykonanie projektu czy też wykonanie uzgodnień formalno-prawnych jest niezbędnym warunkiem do realizacji usługi zasadniczej. W konsekwencji przyjęła, iż usługa jako całość powinna być opodatkowana przy zastosowaniu mechanizmu odwrotnego obciążenia, ze względu na wystąpienie przesłanek określonych w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się ze stanowiskiem podatnika w tej sprawie, przyjmując, że wskazane przez podatnika usługi budowlane, projektowe oraz formalno-prawne, mają charakter samoistny i mogą być wykonywane niezależnie od siebie, jak również nie występuje między nimi tak ścisły związek, aby nie było możliwe ich wyodrębnienie. Bez znaczenia - zdaniem Dyrektora KIS - pozostaje fakt, iż wszystkie te usługi wynikają z jednej umowy i są realizowane w ramach jednej inwestycji budowlanej. W odniesieniu do tych czynności nie można mówić o jednej kompleksowej usłudze.
Usługa wykonania projektu i formalno-prawna oraz usługa budowlana nie są - jak podkreślono - tak ściśle i nierozerwalnie ze sobą związane, że w sensie gospodarczym tworzą jedną całość, której rozdzielenie miałoby sztuczny charakter. Zatem poszczególne te usługi powinny być rozliczone według właściwych dla nich zasad.
Spółka wniosła skargę na powyższą decyzję, podtrzymując swoje stanowisko w tej sprawie. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie przyznał jednak racji jej argumentom, uznając przede wszystkim, iż kwestia sformułowania umowy z kontrahentem nie może wywoływać skutków na gruncie podatkowym. W uzasadnieniu Sąd wskazał, iż: " (...) Z ekonomicznego punktu widzenia, usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych wówczas, gdy tworzyć będą jedną usługę kompleksową, obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład świadczonej usługi wchodzić będą czynności, które nie służą wyłącznie wykonaniu czynności głównej, zasadniczej, lecz mogą mieć również charakter samoistny, to wówczas nie ma podstaw do traktowania ich jako elementu usługi kompleksowej. (...)"
Sąd jednoznacznie stwierdził, iż usługa projektowa, jak i usługi formalno-prawne nie stanowią składowej części generalnej usługi budowlanej - mogą być wykonane przez dowolny, inny podmiot i usługi te nie są ze sobą tak ściśle powiązane, by nie było możliwe ich wyodrębnienie - wręcz przeciwnie - co do zasady są to różne i niezależne od siebie usługi.
W uzasadnieniu wyroku czytamy: "(...) Zauważyć przy tym trzeba, że przeniesienie na wykonawcę robót budowlanych obowiązku uzyskania stosownych pozwoleń i decyzji w imieniu inwestora nie zmienia faktu, że wykonawca występuje tu nie w swoim imieniu, lecz w imieniu inwestora i usługa ta ma bardziej charakter usługi prawniczej, gdyż wykonawca występuje jako pełnomocnik inwestora w postępowaniu administracyjnym. Zatem czynność ta nie może stanowić elementu kompleksowej usługi budowlanej wykonywanej przez wykonawcę, gdyż ma ona zupełnie inny charakter. (...)"
| ||||||||||||
|
||||||||||||
