Deklarowanie transakcji opodatkowanych poza Polską

Generalnie odpłatne dostawy towarów i świadczenie usług podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce. Jeżeli jednak transakcja dokonywana jest z kontrahentem zagranicznym (lub ma miejsce poza terytorium kraju), należy ustalić tzw. miejsce świadczenia (na podstawie art. 22-28o ustawy o VAT). Jeżeli miejsce to będzie znajdowało się poza Polską, w kraju nie wykazuje się VAT od danej transakcji. Może jednak wystąpić obowiązek wykazania transakcji w deklaracji VAT (w poz. 11 i ewentualnie w poz. 12) oraz w informacji podsumowującej (VAT-UE).

Wzory deklaracji VAT-7 oraz informacji VAT-UE dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl w dziale Podatek VAT

W tym artykule szczegółowo wyjaśniamy, jak deklarować transakcje, których miejsce świadczenia znajduje się w innym kraju (tj. poza terytorium Polski).

Pozycja 11 deklaracji VAT

Z objaśnień do deklaracji VAT wynika, że w pozycji 11:

1) wykazuje się dostawy (usługi) poza terytorium kraju, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia (zwrotu) VAT (na podstawie art. 86 ust. 8 pkt 1 lub art. 87 ust. 5 ustawy o VAT),

2) nie uwzględnia się wartości dostaw towarów i świadczonych usług dokonywanych w ramach działalności gospodarczej zarejestrowanej poza terytorium kraju (oraz świadczonych usług rozliczanych w ramach procedury szczególnej dotyczącej usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych lub usług elektronicznych).

» Prawo do odliczenia VAT (warunek 1)

Co do zasady, podatnicy mogą odliczać VAT od wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi. Prawo do odliczenia przysługuje jednak również od transakcji, które - w związku z ich miejscem świadczenia - nie podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce. Chodzi tu o transakcje, od których podatnik miałby prawo do odliczenia VAT, gdyby ich miejsce świadczenia znajdowało się w Polsce. Konieczne jest jednak posiadanie dokumentów, z których wynika związek wydatku z tymi czynnościami. Tak wynika z art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy o VAT.

Prawo do odliczania VAT od czynności, o których mowa, należy rozumieć szeroko, tj. że nie chodzi w nim wyłącznie o prawo do odliczenia VAT od zakupu danego towaru (ewentualnie usługi), lecz także o prawo do odliczania VAT od innych wydatków pośrednio z daną transakcją związanych.

W sytuacji przedstawionej w przykładzie, nawet gdy od zakupu towaru podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT (np. towar był kupiony od osoby fizycznej i kwota VAT nie wystąpiła), pierwszy z warunków do wykazania dostaw dokonanych poza terytorium kraju w deklaracji VAT w poz. 11 byłby spełniony - istniało bowiem prawo do odliczenia VAT od wydatków pośrednio związanych z ww. dostawami.

W uproszczeniu mówiąc - w deklaracji VAT w poz. 11 nie wykazuje się transakcji, które - gdyby były wykonywane w Polsce - nie dawałyby prawa do odliczenia VAT. W tej pozycji nie wykazuje się więc np. usług ubezpieczeniowych, finansowych, itp. świadczonych dla kontrahentów zagranicznych. Takie usługi, gdyby były wykonywane w Polsce, byłyby zwolnione z VAT i prawo do odliczenia VAT od wydatków z nimi związanych nie przysługiwałoby.

» Działalność gospodarcza zarejestrowana poza terytorium kraju (warunek 2)

Jak wskazano, w poz. 11 deklaracji VAT nie uwzględnia się wartości dostaw towarów i świadczonych usług dokonywanych w ramach działalności gospodarczej zarejestrowanej poza terytorium kraju. Jeżeli zatem, przykładowo, podatnik posiada w Niemczech stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej (oddział firmy), transakcje dokonywane na terytorium Niemiec powinny być opodatkowane zgodnie z regulacjami tam obowiązującymi i wykazane w niemieckiej deklaracji podatkowej. Takich transakcji nie wykazuje się w polskiej deklaracji VAT.

Naszym zdaniem, w deklaracji VAT nie należy wykazywać również transakcji, które są opodatkowane w innym kraju, gdy podatnik wprawdzie nie ma zarejestrowanej w tym kraju działalności, ale dokonał rejestracji na potrzeby rozliczenia podatku w tym kraju. Tak też wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 10 kwietnia 2014 r., nr IBPP4/443-1/14/EK.

Zaznaczamy jednak, że ten sam organ podatkowy (w Katowicach) zajął odmienne stanowisko w interpretacji indywidualnej z 29 września 2016 r., nr IBPP2/4512-606/16-1/BW. Wynika z niej, że w deklaracji VAT wykazuje się transakcje wykonywane przez podatnika, który w innym kraju dokonał wyłącznie rejestracji na potrzeby rozliczenia podatku, ale nie posiada w tym kraju zarejestrowanej działalności gospodarczej. To stanowisko jest jednak kontrowersyjne, gdyż przy jego zastosowaniu jedna transakcja byłaby wykazana w dwóch deklaracjach - polskiej i zagranicznej. Takie postępowanie nie wydaje się jednak właściwe.

Pozycja 12 deklaracji VAT

Niektóre transakcje wykazane w deklaracji VAT w poz. 11 są dodatkowo wykazywane w poz. 12. W tej pozycji wykazuje się świadczenie usług poza terytorium kraju, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:

1) miejsce świadczenia usługi ustala się zgodnie z zasadą ogólną (określoną w art. 28b ustawy o VAT),

2) usługa świadczona jest na rzecz podatnika podatku od wartości dodanej lub osoby prawnej niebędącej takim podatnikiem, zidentyfikowanym na potrzeby podatku od wartości dodanej, świadczonej na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju,

3) usługa nie jest zwolniona od podatku od wartości dodanej ani opodatkowana stawką 0%,

4) zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej jest usługobiorca.

Natomiast odnosząc się do warunku wymienionego wyżej w pkt 2, naszym zdaniem, jest on spełniony również wówczas, gdy kontrahent z innego kraju UE (podatnik podatku od wartości dodanej) nie zarejestrował się na potrzeby rozliczania transakcji unijnych (nie posługuje się NIP z odpowiednim przedrostkiem/prefiksem). Zaznaczamy jednak, że nie wszyscy podzielają to stanowisko. W interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 4 lutego 2015 r., nr IPPP3/443-1107/14-2/IG czytamy:

"(...) skoro Kontrahent nie posiada numeru identyfikacyjnego VAT-UE Wnioskodawca słusznie przedmiotowych usług świadczonych na rzecz tego Kontrahenta nie wykazał w informacji podsumowującej VAT-UE, o której mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy. Jednocześnie prawidłowo przedmiotowe Usługi wykazał jedynie w poz. 11 deklaracji VAT-7, nie wykazując ich w poz. 12 deklaracji VAT-7. (...)"

Informacje podsumowujące

W informacji podsumowującej wykazuje się m.in. świadczone usługi, które nie podlegają opodatkowaniu VAT w Polsce. Chodzi tu o te same usługi, które są wykazane w deklaracji VAT w poz. 12.

Na początku br. nasi Czytelnicy zgłaszali jednak problemy z wykazaniem w informacji podsumowującej usług świadczonych dla podatników unijnych, którzy nie posługują się NIP z przedrostkiem danego kraju (prefiksem). Od 1 stycznia 2017 r. informację podsumowującą należy bowiem składać obowiązkowo za pomocą środków komunikacji elektronicznej i nie jest możliwe jej złożenie bez wypełnienia pozycji przeznaczonej na NIP-UE kontrahenta. W związku z tym, możliwością jest pozostawienie ww. pozycji niewypełnionej i wykazanie transakcji jedynie w deklaracji podatkowej. Wówczas warto jednak wysłać do urzędu skarbowego pocztą tradycyjną odpowiednie pismo informujące o zaistniałej sytuacji. Innym dopuszczalnym rozwiązaniem - jakie w praktyce wskazują niektóre organy podatkowe - jest wpisanie w pozycji NIP-UE "BRAKNUMERU" (jako ciąg drukowanych liter) i podanie kwoty transakcji.