Dłużnik może kwestionować działania organu egzekucyjnego poprzez wniesienie zarzutu. Jego celem jest podważenie zasadności prowadzenia egzekucji z powodu nieistnienia, wcześniejszego uregulowania, przedawnienia czy rozłożenia na raty dochodzonej należności. Dotychczas zarzuty rozpatrywał organ egzekucyjny po uzyskaniu stanowiska wierzyciela. Obecnie należy to do obowiązków wierzyciela.
Dłużnik, wobec którego urząd skarbowy prowadzi postępowanie egzekucyjne, może poprzez wniesienie zarzutu podważyć zasadność przymusowej spłaty danej kwoty. Zasady jego złożenia i rozpatrzenia zmieniły się 30 lipca 2020 r.
Środki zaskarżenia przysługujące dłużnikowi uporządkowano, dzieląc je na dotyczące dochodzonej należności (zarzuty) i odnoszące się do postępowania egzekucyjnego (skarga). W wyniku tych zmian podstawą wniesienia zarzutu nie może być już prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny, braki formalne tytułu wykonawczego oraz zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego (patrz: ramka). Dłużnik, formułując zarzut, musi określić istotę i zakres żądania oraz wskazać uzasadniające to dowody.
Dotychczas to organ egzekucyjny rozpatrywał zarzuty po uzyskaniu stanowiska wierzyciela, np. ZUS. Stanowisko wierzyciela nie było wymagane jedynie w przypadku podniesienia zarzutu zastosowania zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego. Taka procedura wydłużała postępowanie egzekucyjne. Jeżeli bowiem dłużnik korzystał ze wszystkich możliwości kwestionowania niekorzystnych dla niego rozstrzygnięć, zarzuty mogły być rozpatrywane najpierw w dwóch instancjach przez wierzyciela, potem przez organ egzekucyjny i organ sprawujący nad nim nadzór, a następnie wojewódzki sąd administracyjny i NSA. Dodatkowo taka procedura była nieefektywna w przypadkach, gdy organ egzekucyjny był związany stanowiskiem wierzyciela i nie mógł podjąć niezgodnego z nim rozstrzygnięcia, np. musiał uwzględnić fakt przedawnienia zobowiązania podatkowego. Obecnie zarzut wnosi się, za pośrednictwem organu egzekucyjnego, do wierzyciela. To wierzyciel najlepiej bowiem wie, czy dochodzona kwota jest wymagalna, przedawniła się, została rozłożona na raty itp.
Dłużnik - w porównaniu z poprzednimi regulacjami - ma sporo czasu na zgłoszenie zarzutu.
Dotychczas zarzut należało wnieść w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Obecnie dłużnik może to zrobić na każdym etapie postępowania egzekucyjnego, a także po jego zakończeniu. Zostały jednak wyznaczone terminy końcowe. Zarzut można wnieść w - zależności od sposobu zakończenia egzekucji - nie później niż: do dnia zapłaty w całości należności pieniężnej, odsetek za zwłokę, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych lub w terminie 30 dni od dnia wyegzekwowania w całości zaległości, kosztów upomnienia i kosztów egzekucyjnych, lub w terminie 7 dni od dnia doręczenia dłużnikowi postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego.
Zgłoszenie zarzutu może skutkować zawieszeniem postępowania egzekucyjnego w całości lub w części. Warunkiem jest jednak jego wniesienie w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Przewiduje to art. 35 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Takie ograniczenie zostało wprowadzone z myślą o uniemożliwieniu dłużnikowi celowego blokowania ściągnięcia należności w dowolnym momencie postępowania egzekucyjnego. Zawieszenie obejmuje okres od dnia doręczenia zarzutu organowi egzekucyjnemu do czasu uzyskania przez niego informacji o wydaniu ostatecznego postanowienia w sprawie zarzutu. Dopuszczalne jest dokonanie w tym czasie zabezpieczenia na majątku dłużnika. Wierzyciel może w uzasadnionych przypadkach wystąpić z wnioskiem o podjęcie zawieszonego postępowania egzekucyjnego w całości albo w części.
Rozpatrzenie zarzutu następuje w formie postanowienia. Wierzyciel może go oddalić, uznać (w całości lub w części) albo stwierdzić niedopuszczalność (np. gdy zarzut jest albo był przedmiotem rozpoznania w odrębnym postępowaniu podatkowym, administracyjnym czy sądowym).
Na postanowienie dotyczące zarzutu w sprawie egzekucji administracyjnej przysługuje zażalenie. Ostateczne postanowienie wierzyciela w sprawie niedopuszczalności zarzutu można zaskarżyć do sądu administracyjnego. Zezwala na to art. 3 § 2 pkt 3 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Organ egzekucyjny po otrzymaniu zawiadomienia o ostatecznym oddaleniu zarzutu kontynuuje postępowanie egzekucyjne. Uznanie zarzutu dłużnika skutkuje natomiast umorzeniem postępowania egzekucyjnego. Wyjątek przewidziano w przypadku uwzględnienia zarzutu braku wymagalności należności. Jeżeli brak wymagalności wynika z faktu odroczenia terminu lub rozłożenia na raty spłaty dochodzonej kwoty, a ulga została udzielona po wszczęciu egzekucji, postępowanie egzekucyjne podlega zawieszeniu w całości lub w części. W razie niedotrzymania warunków przyznania ulgi jest ono kontynuowane (w zakresie niezapłaconej w terminie odroczonej należności lub raty). Udzielenie ulgi przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego skutkuje natomiast jego umorzeniem. Trwały brak wymagalności dochodzonej kwoty, np. z powodu uchylenia ostatecznej decyzji, również zawsze prowadzi do umorzenia postępowania egzekucyjnego. Nie ma w tym przypadku znaczenia, czy ta przyczyna wystąpiła przed podjęciem postępowania egzekucyjnego, czy już po jego wszczęciu.
Podstawa zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
do 29 lipca 2020 r. |
od 30 lipca 2020 r. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2020 r. poz. 1427)
Ustawa z dnia 30.08.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2019 r. poz. 2325)
|