Więcej dokumentów do wniosku o urlop wychowawczy

Od 1 października 2013 r. można już składać wnioski o urlop wychowawczy na nowych zasadach. Wraz ze zmianą ustawowych przepisów wszedł w życie również akt wykonawczy dotyczący tych urlopów. W przeciwieństwie do poprzedniego rozporządzenia w sposób bardziej szczegółowy i rygorystyczny określa on wymogi dokumentacyjne przy składaniu wniosku o urlop.

Termin na złożenie wniosku bez zmian

Z dniem wejścia w życie znowelizowanych przepisów o urlopach wychowawczych zaczęły również obowiązywać nowe przepisy wykonawcze. W miejsce obowiązującego do 30 września br. rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego, weszło rozporządzenie o tej samej nazwie, ze zmianą po stronie organu wydającego.

Nowe przepisy wykonawcze wprowadzają wiele wymogów formalnych, dotychczas niewystępujących w procedurze składania wniosku o urlop wychowawczy. Bez zmian pozostał jednak termin na złożenie wniosku o jego udzielenie oraz na wycofanie wniosku. Tak jak poprzednio wynosi on odpowiednio: dwa tygodnie przed planowanym dniem rozpoczęcia urlopu oraz 7 dni przed tym dniem. W mocy pozostała również dotychczasowa treść wniosku o omawiany urlop, który musi zawierać wskazanie daty rozpoczęcia i zakończenia wnioskowanego urlopu oraz okresu urlopu wychowawczego już wykorzystanego na dane dziecko. Po zmianach przepisów obligatoryjna treść wniosku wzbogaciła się o określenie liczby części urlopu, z których dotychczas skorzystano na dane dziecko.

Ponieważ przez okres 4 miesięcy oboje rodzice lub opiekunowie dziecka mogą razem przebywać na urlopie wychowawczym, do wniosku o urlop dołącza się pisemne oświadczenie drugiego rodzica lub opiekuna o:

• braku zamiaru skorzystania z uprawnienia do "wspólnego" urlopu wychowawczego lub
   
• okresie, w którym rodzic lub opiekun zamierza wspólnie z drugim rodzicem lub opiekunem przebywać na tym urlopie.

Taki wymóg dokumentacyjny istniał już pod rządami starego rozporządzenia, podobnie jak obowiązek dołączenia do wniosku o urlop wychowawczy orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecka, na które rodzice lub opiekunowie mają prawo do 3 "dodatkowych" lat urlopu wychowawczego. Nowe rozporządzenie wprowadziło w tym zakresie jedynie zmiany redakcyjne. W odniesieniu do innych kwestii przewiduje jednak znacznie poważniejsze zmiany.

Stary wniosek, nowe dokumenty

Dołączenie do wniosku o urlop wychowawczy oświadczenia drugiego rodzica lub opiekuna dziecka co do tego, czy skorzysta on z uprawnienia do wspólnego przebywania na tym urlopie, nie zawsze jest obowiązkowe. Zgodnie zarówno ze starym, jak i nowym rozporządzeniem nie jest to wymagane, jeżeli:

• drugiego rodzica pozbawiono władzy rodzicielskiej lub ją ograniczono,
   
• zwolniono z opieki drugiego opiekuna dziecka lub ograniczono opiekę,
   
• zachodzą niedające się usunąć przeszkody do uzyskania oświadczenia.

W myśl poprzednio obowiązujących przepisów, pracownik potwierdzał powyższe okoliczności odpowiednimi dokumentami. Rozporządzenie nie wskazywało jednak jakimi. Nowy akt wykonawczy jest bardziej precyzyjny w tym zakresie. Wymaga on, odpowiednio do sytuacji, dołączenia do wniosku:

• prawomocnego orzeczenia sądu o ograniczeniu lub pozbawieniu drugiego rodzica władzy rodzicielskiej lub o ograniczeniu bądź zwolnieniu z opieki drugiego opiekuna dziecka,
   
• dokumentów lub pisemnego oświadczenia pracownika potwierdzającego wystąpienie niedających się usunąć przeszkód do uzyskania oświadczenia drugiego rodzica (§ 2 ust. 4 rozporządzenia).

Jeszcze większy rygoryzm występuje w przypadku zawnioskowania o urlop rodzicielski przez pracownika, który jest uprawniony do pełnej puli (36 miesięcy) urlopu wychowawczego. Dotyczy to sytuacji, w której nie ma zastosowania regulacja art. 186 § 4 K.p. (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.) o "nieprzenaszalnym" 1 miesiącu urlopu wychowawczego.

Brak orzeczenia, z którego wynika prawo do wyłącznej opieki nad dzieckiem (gdy drugi rodzic żyje), uniemożliwia wykorzystanie całego urlopu wychowawczego.

Samotne wychowywanie trzeba udokumentować

W myśl art. 186 § 9 i 10 K.p. pracownik lub opiekun dziecka ma prawo do "nieprzenaszalnego" 1. miesiąca urlopu wychowawczego, przysługującego drugiemu rodzicowi lub opiekunowi (tj. łącznie do 36 miesięcy tego urlopu) w przypadku, gdy:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
   
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
   
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej bądź została ona ograniczona lub zawieszona,
   
• jeżeli dziecko pozostaje pod opieką jednego opiekuna.

Nie wystarczy jednak złożenie pracodawcy oświadczenia o samotnym wychowywaniu dziecka. Ten fakt trzeba jeszcze potwierdzić konkretnymi dokumentami. Rozporządzenie w § 3 ust. 2 wymaga w takich sytuacjach dołączenia do wniosku odpowiednio:

• aktu zgonu drugiego rodzica,
   
• prawomocnego orzeczenia sądu o ubezwłasnowolnieniu drugiego rodzica; dokumentu potwierdzającego niepełnoletność drugiego rodzica, gdy rodzice dziecka nie są małżeństwem; prawomocnego orzeczenie sądu o ustaleniu ojcostwa, w którym ojcu nie przyznano władzy rodzicielskiej,
   
• prawomocnego orzeczenia sądu o pozbawieniu drugiego rodzica władzy rodzicielskiej lub o jej ograniczeniu bądź zawieszeniu,
   
• prawomocnego orzeczenia sądu o przyznaniu opieki nad dzieckiem jednemu opiekunowi albo o zwolnieniu drugiego opiekuna z opieki.

Oprócz tego do powyższych dokumentów samotny rodzic dołącza swoje pisemne oświadczenie o wystąpieniu okoliczności, na potwierdzenie których dołączył wskazane dokumenty. Uzyskanie prawa do pełnego wymiaru urlopu wychowawczego przez samotnego rodzica, w przypadku, gdy drugi rodzic żyje, wymaga więc uregulowania sytuacji prawnej w zakresie opieki nad dzieckiem.

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19.09.2013 r. w sprawie szczegółowych warunków udzielania urlopu wychowawczego (Dz. U. poz. 1139)