Czas pracy w okresie oczekiwania na wynik odwołania od orzeczenia obniżającego stopień niepełnosprawności

Pracownik legitymujący się niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym, orzeczoną na czas określony do 31 sierpnia 2022 r., objęty normami 7 godzin na dobę i 35 godzin na tydzień, w lipcu br. wystąpił o wydanie nowego orzeczenia. Z dokumentu, który przedłożył w zakładzie na początku października br. wynika, że legitymuje się od 1 sierpnia br. lekkim stopniem niepełnosprawności. Pracownik poinformował pracodawcę o wniesieniu odwołania od tego orzeczenia. Jakie obecnie obowiązują go normy czasu pracy?

Do zakończenia postępowania odwoławczego, a ściślej do dnia uprawomocnienia się orzeczenia, pracownika obowiązują obniżone normy czasu pracy (dobowa i tygodniowa). Po tym okresie będą one uzależnione od wyniku odwołania.

Czas pracy pracownika z niepełnosprawnością, co do zasady, nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo, a w przypadku zaliczenia go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności - 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Bez względu na stopień niepełnosprawności nie może on pracować w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych. Powyższe wynika z art. 15 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r. poz. 573 z późn. zm.), dalej ustawy o rehabilitacji.

Zwracamy uwagę! Przepisu dotyczącego szczególnych norm czasu pracy oraz zakazu pracy w porze nocnej i nadgodzinach nie stosuje się wobec zatrudnionego przy pilnowaniu, a także gdy, na wniosek niepełnosprawnego, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę (art. 16 ust. 1 ustawy o rehabilitacji). Koszty badań, o których mowa, ponosi pracodawca.

Zgodnie z art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji, w przypadku przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność, osobę niepełnosprawną wlicza się do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych począwszy od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia, jeżeli z orzeczenia wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia został złożony nie później niż w dniu następującym po dniu, w którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Jednak pracownik z pytania odwołał się od nowej decyzji orzekającej niepełnosprawność w stopniu lekkim, a ponadto w obecnie obowiązującym stanie zagrożenia epidemicznego obowiązuje art. 15h ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. z 2021 r. poz. 2095 z późn. zm.), dalej specustawy. Zgodnie z tym przepisem, z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, wydane na czas określony na podstawie ustawy o rehabilitacji, którego ważność:

• upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie specustawy (tj. w okresie od 9 grudnia 2019 r. do 7 marca 2020 r.), pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii,
• upływa w terminie od dnia wejścia w życie specustawy (czyli począwszy od 8 marca 2020 r.), zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

W obydwu przypadkach nie dłużej jednak niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Z powołanej normy wynika, iż gdyby pracownik z pytania nie wystąpił o nowe orzeczenie, w dalszym ciągu ważność zachowywałoby poprzednie. Skoro jednak to uczynił, wiąże go treść nowej decyzji w omawianej sprawie. Wątpliwość budzi przy tym ta część hipotezy, która stanowi o granicy czasowej stosowania dotychczasowych rozwiązań. Czy chodzi jedynie o techniczną czynność wydania orzeczenia? Nie, taki dokument musi posiadać moc wiążącą (musi być prawomocny). Dopiero od tego momentu jest uznawany za "nowe orzeczenie", o którym mowa w art. 15h ust. 1 specustawy. Takie wnioski zaprezentował PFRON w opinii rozstrzygającej inny problem, ale przy zastosowaniu tej samej normy specustawy. 

Jak czytamy w niniejszym dokumencie: "(...) jako nowe wydane orzeczenie przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności należy rozumieć orzeczenie ostateczne, czyli co do zasady orzeczenie, co do którego upłynął 14-dniowy termin do wniesienia odwołania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności albo orzeczenie, w stosunku do którego osoba zrzekła się prawa do wniesienia odwołania. Orzeczenia wydane przez wojewódzki zespół są orzeczeniami ostatecznymi na podstawie art. 16 K.p.a. Orzeczenia, w stosunku do którego zostało wniesione odwołanie nie jest orzeczeniem ostatecznym, tym samym nie określa statusu osoby niepełnosprawnej. Do czasu zakończenia postępowania odwoławczego i uostatecznienia się orzeczenia nie ulega zatem przerwaniu ważność orzeczenia przedłużonego na podstawie art. 15h ust. 1 pkt 2 ww. ustawy, czyli na podstawie dotychczasowego orzeczenia osoba nadal powinna być uznawana za osobę niepełnosprawną. (...)".