W myśl generalnej zasady określonej w art. 88 ust. 4 ustawy o VAT, prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje wyłącznie podmiotom zarejestrowanym jako podatnicy VAT czynni, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7 (podatników dokonujących wewnątrzwspólnotowej dostawy nowych środków transportu).
Uwaga
Podatnik, który zamierza skorzystać z prawa do odliczenia VAT naliczonego od dokonanych zakupów towarów i usług powinien dopełnić formalnego obowiązku rejestracji na potrzeby VAT poprzez złożenie w urzędzie skarbowym formularza VAT-R.
Prawo do odliczenia podatku naliczonego może bowiem zrealizować – co do zasady – tylko czynny podatnik VAT. Przepisy ustawy o VAT nie pozbawiają podatnika prawa do odliczenia VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją. Pamiętać jednak należy, że zakupione towary i usługi muszą być wykorzystywane do bieżącej lub przyszłej działalności opodatkowanej. Jest to podstawowy warunek umożliwiający podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Nawet wówczas, gdy podatnik dokona zakupów jeszcze przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, może odliczyć zawarty w nich podatek naliczony, jeśli nabyte towary (usługi) będą w przyszłości wykorzystane do prowadzenia działalności opodatkowanej. Aby móc jednak z tego prawa skorzystać, musi on dopełnić formalnego obowiązku rejestracji na potrzeby podatku VAT.
Obecnie obowiązujący wzór zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku od towarów i usług (VAT-R) określony został w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 5 kwietnia 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów związanych z rejestracją podatników w zakresie podatku od towarów i usług (Dz. U. nr 55, poz. 539 ze zm.). Ma więc rangę rozporządzenia i jego wzór jest jednolity, stosowany na terenie działania każdego urzędu skarbowego.
W części A. oraz B. formularza VAT-R podatnik zamieszcza informacje dotyczące celu złożenia zgłoszenia oraz jego dane identyfikacyjne.
Wypełniając formularz VAT-R należy zwrócić uwagę przede wszystkim na część C. formularza, dotyczącą obowiązku podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług.
| Przykład
Podatnik od 2012 r. prowadził działalność gospodarczą i na mocy art. 113 ust. 1 ustawy o VAT korzystał ze zwolnienia z VAT. Mimo, że nadal może korzystać ze zwolnienia ze względu na wysokość sprzedaży, postanowił, że ze zwolnienia tego zrezygnuje począwszy od lipca 2014 r. Część C.1 formularza VAT-R powinien zatem wypełnić następująco: |
| Przykład
Mały podatnik począwszy od dnia 1 lipca 2014 r. zdecydował o wyborze kasowej metody rozliczeń podatku VAT. W części C.1 formularza VAT-R powinien zatem zaznaczyć: |
Co do zasady, odliczenia VAT naliczonego dokonuje się w okresie rozliczeniowym, w którym w stosunku do nabytych towarów czy usług powstał obowiązek podatkowy i nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę. Spełnienie tych obu warunków pozwala na realizację prawa do odliczenia VAT naliczonego.
Problem "prawidłowego terminu odliczenia VAT" pojawia się w sytuacji, gdy podatnik ponosił wydatki związane z przyszłą opodatkowaną działalnością gospodarczą wiele miesięcy przed jej rozpoczęciem, czyli gdy dla danych faktur ustawowy termin odliczenia VAT już minął. W tej sytuacji, sposobem na "odzyskanie" podatku może być zaznaczenie w zgłoszeniu VAT-R właściwego okresu, za który podatnik złoży pierwszą deklarację VAT (poz. 55 i 56 – jeżeli podatnik wybrał rozliczenie kwartalne, lub poz. 57 i 58 – jeżeli podatnik wybrał rozliczenie miesięczne). Powinien to być okres, w którym można skorzystać z odliczenia VAT z danych faktur. To jednak może powodować konieczność złożenia "zaległych" deklaracji VAT.
| Przykład
W styczniu 2014 r. podatnik otrzymał faktury dokumentujące zakupy związane z planowaną opodatkowaną działalnością gospodarczą. Ponieważ w stosunku do nabytych towarów i usług obowiązek podatkowy powstał w styczniu, prawo do odliczenia podatku naliczonego z tych faktur przysługiwało podatnikowi – co do zasady – w rozliczeniu za styczeń 2014 r. (bądź też luty lub marzec – zgodnie z art. 86 ust. 11 ustawy o VAT). Działalność gospodarczą podatnik podjął dopiero w lipcu 2014 r. i w dniu 1 lipca złożył zgłoszenie rejestracyjne. Aby "odzyskać" VAT od zakupów dokonanych w styczniu, w poz. 57–58 zgłoszenia VAT-R wskazał, że pierwszą deklarację VAT-7 złoży za marzec 2014 r. (ostatni miesiąc, w którym można było odliczyć VAT od ww. zakupów). Pamiętać jednak należy, że w tym przypadku powinien również złożyć deklaracje VAT-7 za kwiecień, maj i czerwiec 2014 r. nawet jeżeli w okresie tym nie dokonywał zakupów ani też nie wykonał żadnych czynności. |
W praktyce warto rozważyć, czy w takim przypadku jak przedstawiony w przykładzie nie byłoby korzystniejszym wybranie kwartalnego rozliczania podatku. Wówczas bowiem podatnik mógłby skorzystać z prawa do odliczenia w kwartale, w którym otrzymano fakturę, lub w jednym z dwóch kolejnych kwartałów. W takim przypadku termin odliczenia VAT jest zatem znacznie dłuższy. W sytuacji przedstawionej w powyższym przykładzie podatnik mógłby zatem wskazać, że pierwszą deklarację złoży za trzeci kwartał 2014 r. i wówczas mógłby w deklaracji tej ująć podatek naliczony od zakupów dokonanych w pierwszym kwartale (byłby to ostatni okres rozliczeniowy, w którym można ująć zakupy dokonane w pierwszym kwartale 2014 r.).
Uwaga
Organy podatkowe pozwalają na odliczenie podatku naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją, pod warunkiem, że w okresie, kiedy składana jest deklaracja VAT, podatnik jest już zarejestrowany na potrzeby rozliczania tego podatku. Przyjmują, iż status danego podmiotu jako podatnika VAT jest kategorią obiektywną i jest on niezależny od dokonania rejestracji.
W związku z wykazywanym w deklaracji podatkiem naliczonym od zakupów dokonanych przed rejestracją dla potrzeb VAT, związanych z planowaną dopiero w przyszłości działalnością gospodarczą, warto pamiętać, że dopóki podatnik działalności takiej nie podejmie, w deklaracji (deklaracjach) wykazywać będzie wyłącznie kwoty podatku naliczonego. Oznacza to w konsekwencji, że – jeżeli zdecyduje o wykazaniu kwoty tego podatku do zwrotu bezpośredniego – zwrot ten otrzymać może co do zasady w najdłuższym ustawowym terminie – w ciągu 180 dni od dnia złożenia deklaracji.
Jedynie na pisemny wniosek podatnika urząd skarbowy dokona zwrotu VAT w terminie 60 dni, lecz warunkiem będzie złożenie zabezpieczenia majątkowego.
Zabezpieczenie składane jest w wysokości odpowiadającej kwocie wnioskowanego zwrotu w formie:
1) gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej;
2) poręczenia banku;
3) weksla z poręczeniem wekslowym banku;
4) czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku;
5) papierów wartościowych na okaziciela o określonym terminie wykupu wyemitowanych przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski, bankowych papierów wartościowych i listów zastawnych o określonym terminie wykupu, wyemitowanych we własnym imieniu i na własny rachunek przez podmiot mogący być gwarantem lub poręczycielem zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej.
Podatnikiem podatku VAT jest się niezależnie od tego czy podatnik dokonał rejestracji, czyli czy złożył formularz rejestracyjny VAT-R. Status podatnika zyskuje się z uwagi na stan faktyczny, a więc ze względu na:
Podatnicy, którzy z różnych względów nie dopełnili obowiązku rejestracji na potrzeby VAT, mają często wątpliwości, w jaki sposób rozliczyć podatek należny od czynności wykonanych jeszcze przed rejestracją.
| Przykład
Podatnik – osoba fizyczna – rozpoczął działalność gospodarczą w kwietniu 2014 r. jednak nie złożył formularza VAT-R. W czerwcu wystawił fakturę sprzedaży, z wykazaną kwotą podatku należnego. Dopiero po tym fakcie złożył formularz VAT-R, wskazując w nim, że pierwszą deklarację w zakresie VAT złoży za drugi kwartał 2014 r. |
W takim przypadku w deklaracji składanej za drugi kwartał podatnik będzie musiał wykazać podatek należny od transakcji dokonanej i udokumentowanej fakturą wystawioną w czerwcu. Zgodnie bowiem z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty.
Rozliczenie podatku należnego od takiej transakcji jest zatem konieczne i jest wystarczającym dla spełnienia wymogów ustawowych w tym zakresie.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
