Zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, podatnikami VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Z kolei w myśl art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatników organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na postawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Warto również zauważyć, że oprócz powyższego wyłączenia z zakresu obowiązywania ustawy o VAT, mocą rozporządzenia w sprawie wykonania tej ustawy zostało ustanowione zwolnienie z podatku, obejmujące czynności związane z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywane w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność przez jednostki samorządu terytorialnego, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie umów cywilnoprawnych (§ 13 ust. 1 pkt 12).
Na tle powołanych przepisów powstała wątpliwość, czy gmina wraz z jej jednostkami budżetowymi może być zarejestrowana jako jeden podatnik VAT - pod jednym NIP, czy też decyzja co do sposobu rejestracji dla celów VAT należy do gminy oraz jej jednostek budżetowych.
Fiskus przyjmował dotąd, że jeżeli wyodrębnione ze struktury gminy jednostki budżetowe prowadzą działalność gospodarczą w sposób samodzielny, oceniany w oparciu o obiektywne kryteria i wykonują czynności podlegające opodatkowaniu VAT, to podmioty te należy uznać za odrębnych od gminy podatników VAT.
Jednostki budżetowe były zatem odrębnymi od gminy podmiotami gospodarczymi, czyli również odrębnymi podatnikami VAT. Sytuację tych podmiotów zmienić może najnowsza uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 24 czerwca 2013 r., sygn. I FPS 1/13. Sąd uznał bowiem, iż:
| W świetle art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT, gminne jednostki budżetowe nie są podatnikami podatku od towarów i usług. |
Sąd zaznaczył, że jednostki budżetowe są podmiotami zależnymi od gminy. Nie mają one własnego majątku, korzystając jedynie z przysługującej im części majątku gminy. Pomimo to, że zostały one organizacyjnie wyodrębnione, nie można uznać - zdaniem Sądu - że prowadzą one samodzielną działalność gospodarczą. Z ustawy o finansach publicznych wynika, jak podkreślił Sąd, że jednostki te nie posiadają samodzielności w prowadzonych przez nie działaniach. Nie można też w ich przypadku mówić o odpowiedzialności za szkody.
Trudno przewidzieć, jakie skutki wywoła uchwała NSA dla wielu, funkcjonujących już od lat jako czynni podatnicy VAT, jednostek budżetowych gmin. Do zagadnienia powrócimy na łamach naszego czasopisma.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
