Rozliczanie VAT od wydatków sfinansowanych ze środków ZFŚS

Problemem opodatkowania czynności finansowanych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wielokrotnie zajmowały się sądy administracyjne, które w swych orzeczeniach kwestionowały stanowisko organów podatkowych. Zdaniem sądów, co do zasady, podmiot, który zobowiązany jest do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot ten nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2012 r., poz. 592). W konsekwencji wykonując te czynności nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Takie stanowisko wynika m.in. z wyroku NSA z 30 marca 2011 r., sygn. akt I FSK 449/10 czy też z wyroku z 22 października 2010 r., sygn. akt I FSK 1727/09.

Również WSA w prawomocnym wyroku z 11 marca 2011 r., sygn. akt I SA/Lu 917/10 podkreślił, że:

Do podobnych wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 18 stycznia 2011 r., sygn. akt I FSK 91/10, stwierdzając, że samo posłużenie się w definicji art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych pojęciem "pracodawcy" jako podmiotu świadczącego usługi w ramach działalności socjalnej, nie może przesądzać o jego statusie prawno-podatkowym w podatku od towarów i usług. Podmiot administrujący funduszem nie działa jako podatnik podatku od towarów i usług.

Wydaje się, że po licznych, przychylnych podatnikom wyrokach sądów, organy podatkowe diametralnie zmieniły swoje wcześniejsze stanowisko. W ostatnio wydanych interpretacjach indywidualnych stwierdzają, iż czynności wykonywane w ramach administrowania środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są poza zakresem regulacji ustawy o VAT. Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 10 maja 2012 r., nr IPPP1/443-256/12-2/MP:

"(…) Podmiot zobowiązany do utworzenia i administrowania zakładowym funduszem socjalnym podejmuje działania techniczne o charakterze nieodpłatnym, które pozostają całkowicie poza prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podmiot nie rozpoczyna i nie prowadzi działalności gospodarczej w celu dysponowania funduszem socjalnym. Wykonuje te czynności tylko dlatego, że taki obowiązek nakłada na niego ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W konsekwencji podmiot wykonując te czynności z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie działa w charakterze podatnika podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT. (…)"

Podobne stanowisko zaprezentował również ten sam organ podatkowy w interpretacji z 27 kwietnia 2012 r., nr IPPP1/443-210/12-2/PR, Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 5 kwietnia 2012 r., nr IPTPP2/443-54/12-2/IR, czy Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z 1 marca 2012 r., nr ILPP1/443-1517/11-2/AI.

W ostatniej z ww. interpretacji, organ podatkowy nadmienił także, że w przypadku częściowego partycypowania w kosztach nabytych usług obcych przez pracownika, trudno uznać, że odpłatność dokonywana przez niego ma charakter wynagrodzenia za usługę pracodawcy. W jego ocenie, jest to jego usługa w tym zakresie - jako administratora funduszu, która ma charakter jedynie pośredniczenia w udostępnianiu pracownikowi usługi obcej, sfinansowanej ze środków funduszu, z tytułu którego to działania pracodawca nie uzyskuje żadnego wynagrodzenia. Odpłatność pracownika bowiem w tym przypadku przekazywana jest na rachunek ZFŚS.

Jak już sygnalizowaliśmy na łamach naszego czasopisma, nasza redakcja przychyla się do stanowiska prezentowanego powyżej, zgodnie z którym czynności wykonywane w ramach ZFŚS nie stanowią przejawu działalności gospodarczej podatnika i powinny być wyłączone z zakresu działania ustawy o VAT.

Z przepisów ustawy o VAT wynika, że prawo do odliczenia VAT naliczonego przysługuje w zakresie, w jakim towary bądź usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych. Na kwotę VAT naliczonego składa się suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług (art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a) ustawy o VAT).

Uwaga

Skoro czynności wykonywane w ramach administrowania środkami ZFŚS nie podlegają VAT, to od poniesionych zakupów związanych z tą działalnością nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Stanowisko takie potwierdził m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z 21 października 2011 r., nr IPTPP2/443-381/11-2/AW.

Podobnie orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w nieprawomocnym wyroku z 30 czerwca 2011 r., sygn. akt I SA/Lu 112/11.

Oto fragment uzasadnienia tego wyroku w interesującym nas zakresie:

"(…) zakupy towarów, usług, które podatnik decyduje się zaliczyć do wydatków socjalnych i finansować z funduszu socjalnego nie są zakupami związanymi ze sprzedażą opodatkowaną podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 i 2 w powiązaniu z art. 86 ust. 1 ustawy VAT. Są zakupami realizującymi inne cele, przypisane funduszowi socjalnemu, który z istoty służy przede wszystkim pracownikom, rodzinom pracowników podatnika jako pracodawcy (…). Zakres działalności podatnika w warunkach art. 15 ust. 1 i 2 w powiązaniu z art. 86 ust. 1 ustawy VAT i zakres działalności pracodawcy w zakresie administrowania funduszem socjalnym, to dwa rozłączne zakresy działalności tego samego podmiotu. Tylko pierwszy z nich jest poddany regulacji przewidzianej ustawą VAT. (…)".