Regulowanie zobowiązań wobec wspólników w formie niepieniężnej - zasady rozliczania od 2015 r.

Wielokrotnie na łamach naszego czasopisma pisaliśmy o wątpliwościach dotyczących powstania lub nie, przychodu w sytuacji, gdy zobowiązanie spółki wobec jej wspólnika (np. z tytułu dywidendy, umorzenia udziałów) jest przez tę spółkę regulowane w formie niepieniężnej, np. poprzez przeniesienie praw własności do nieruchomości.

Zatem tylko krótko przypomnijmy, że organy podatkowe uważają, że gdy wypłata udziałowcowi (akcjonariuszowi) dywidendy/wynagrodzenia z tytułu zbycia udziałów w celu ich umorzenia dokonywana jest poprzez przekazanie wspólnikowi składnika majątku spółki, to czynność taką należy traktować na równi ze zbyciem tego składnika majątku. To z kolei oznacza, że po stronie spółki powstanie przychód z odpłatnego zbycia składnika majątku. Jednocześnie spółka może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki na nabycie lub wytworzenie ww. składnika majątku, w części niezaliczonej wcześniej do kosztów uzyskania przychodów (w przypadku środka trwałego kosztem podatkowym może być jego niezamortyzowana część). Takie stanowisko zaprezentował np. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z 20 czerwca 2014 r., nr ITPB3/423-142/14/PST, a także Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 28 kwietnia 2014 r., nr IBPBI/2/423-135/14/CzP.

Natomiast z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że wypłata wspólnikowi dywidendy w formie niepieniężnej nie powoduje powstania przychodu w spółce wypłacającej (podobnie jak przy dywidendzie pieniężnej). Wypłata takiej dywidendy nie powinna być bowiem utożsamiana z umową sprzedaży ani inną umową o charakterze wzajemnym. Ponadto w wyniku takiej "wypłaty" spółka nie uzyskała żadnego przysporzenia majątkowego. Analogiczne stanowisko sądy administracyjne prezentują w kwestii wynagrodzenia za umarzane udziały/akcje, wypłacane w formie niepieniężnej.

Pogląd taki wyraził np. WSA w Łodzi w wyroku z 18 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Łd 113/14 (orzeczenie prawomocne) oraz NSA w wyroku 8 maja 2014 r., sygn. akt II FSK 1338/12. W konsekwencji, nie wykazuje się tu kosztów uzyskania przychodów.

Uwaga! W przyszłym roku nie będzie już wątpliwości, że "wypłata" dywidendy lub wynagrodzenia za umarzane udziały w formie rzeczowej stanowi przychód dla spółki wypłacającej.

Zgodnie bowiem z "nowym" art. 14a ustawy o PDOP, w przypadku gdy podatnik przez wykonanie świadczenia niepieniężnego reguluje w całości lub w części zobowiązanie, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), dywidendy, umorzenia albo zbycia w celu umorzenia udziałów (akcji), przychodem takiego podatnika jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego świadczenia. Jeżeli jednak wartość rynkowa świadczenia niepieniężnego jest wyższa niż wysokość zobowiązania uregulowanego tym świadczeniem, przychód ten określa się w wysokości wartości rynkowej świadczenia niepieniężnego. Przepisy art. 14 ust. 1-3 ww. ustawy będzie się tu stosować odpowiednio, co oznacza m.in., że wartość rynkową świadczenia niepieniężnego będzie się określać na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia.

Powyższe regulacje będzie się stosowało odpowiednio w przypadku wykonania świadczenia niepieniężnego przez spółkę niebędącą osobą prawną.

Niestety ustawodawca nie odniósł się do kwestii związanej z ustalaniem kosztów uzyskania przychodów w podmiocie, który uzyskuje ww. przychód. Może to w przyszłości powodować wiele wątpliwości. Naszym zdaniem, zasadne będzie ustalenie tych kosztów na zasadach ogólnych.

Ustawodawca uregulował natomiast kwestie związane z ustalaniem kosztów uzyskania przychodów u wspólnika, który w późniejszym czasie sprzeda składnik majątku otrzymany w formie świadczenia niepieniężnego. Wspólnik będzie mógł mianowicie zaliczyć do kosztów podatkowych równowartość wierzytelności (należności) uregulowanej przez wykonanie świadczenia niepieniężnego, pomniejszonej o VAT naliczony w związku z przekazaniem tego świadczenia oraz pomniejszonej o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych. Będzie się tu stosowało odpowiednio przepisy art. 16 ust. 1 pkt 46 lit. a) ustawy o PDOP, odnoszące się do możliwości ujmowania w kosztach podatkowych kwoty VAT naliczonego. Powyższe regulacje będą wynikały z "nowego" art. 15 ust. 1i pkt 3 i ust. 1ia ustawy o PDOP.