Aktywa i pasywa wyrażone w walucie obcej i wycenione odpowiednim kursem na dzień ich ujęcia w księgach rachunkowych muszą być urealnione na dzień bilansowy poprzez ich ponowną wycenę według aktualnego kursu na ten dzień. W bilansie za 2015 r. muszą być wykazane - jak pozostałe aktywa i pasywa - według ich stanu na dzień 31 grudnia 2015 r.
Na dzień bilansowy wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów wycenia się po obowiązującym na ten dzień średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski. Z kolei gotówkę znajdującą się w jednostkach prowadzących kupno i sprzedaż walut obcych należy wycenić po kursie, po którym nastąpił jej zakup, jednak w wysokości nie wyższej od średniego kursu ogłoszonego na dzień wyceny dla danej waluty przez NBP. Mówi o tym art. 30 ust. 1 ustawy o rachunkowości. Jeżeli aktywa i pasywa są wyrażone w walutach, dla których NBP nie ogłasza kursu, to kurs tych walut określa się w relacji do wskazanej przez jednostkę waluty odniesienia, której kurs jest ogłaszany przez NBP (art. 30 ust. 3 ustawy).
Kursy średnie walut ogłoszone przez NBP na dzień bilansowy 31 grudnia 2015 r. zawiera tabela nr 254/A/NBP/2015, którą znaleźć można w serwisie www.wskaźniki.gofin.pl.
Na skutek wyceny bilansowej aktywów i pasywów mogą powstać różnice kursowe. Zalicza się je generalnie odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, a w uzasadnionych przypadkach do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów, a także ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych (art. 30 ust. 4 ustawy). Różnice kursowe dotyczące inwestycji długoterminowych wyrażonych w walutach obcych, powstałe na dzień ich wyceny, rozlicza się w sposób określony w art. 35 ust. 2 i 4 ustawy.
Zasadniczo różnice kursowe z wyceny bilansowej należności, zobowiązań oraz środków pieniężnych księguje się w koszty finansowe, gdy są ujemne, lub w przychody finansowe, gdy są dodatnie - zapisami:
a) dodatnie różnice kursowe
- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" lub konto 21 "Rozrachunki z dostawcami", konto 24 "Pozostałe rozrachunki", konto 13-4 "Kredyty bankowe", konto 13-1 "Rachunek walutowy", konto 10-1 "Kasa walutowa",
- Ma konto 75-0 "Przychody finansowe",
b) ujemne różnice kursowe
- Wn konto 75-1 "Koszty finansowe",
- Ma konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami" lub konto 21 "Rozrachunki z dostawcami", konto 24 "Pozostałe rozrachunki", konto 13-4 "Kredyty bankowe", konto 13-1 "Rachunek walutowy", konto 10-1 "Kasa walutowa".
Wyceniony na dzień bilansowy składnik majątku wyrażony w walucie obcej jest prezentowany w odpowiednio skorygowanej wartości w bilansie, w pozycji stosownej do jego treści ekonomicznej (należności, środki pieniężne zobowiązania itp.). Różnice kursowe, które są rozliczane wynikowo, wykazuje się w rachunku zysków i strat "per saldo", na podstawie art. 42 ust. 3 ustawy o rachunkowości. Jeżeli powstała nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi, ujmuje się ją w pozycji J.V wariantu kalkulacyjnego lub G.V wariantu porównawczego "Inne przychody finansowe". W sytuacji odwrotnej, tj. nadwyżkę ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi, prezentuje się w pozycji K.IV wariantu kalkulacyjnego lub H.IV wariantu porównawczego "Inne koszty finansowe".
Uwzględnienie różnic kursowych z wyceny bilansowej w rachunku podatkowym zależy od tego, jaką metodę rozliczania różnic kursowych jednostka przyjęła. Gdy stosuje dla celów podatku dochodowego metodę określoną w art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o pdop oraz art. 14b ust. 2 ustawy o pdof, ma prawo uwzględnić różnice kursowe z wyceny bilansowej w rachunku podatkowym, bo wtedy wszystkie różnice kursowe ustalone dla celów bilansowych skutkują podatkowo. Zatem wtedy ujemne różnice kursowe z wyceny bilansowej, ujęte na koncie 75-1, stanowią koszty podatkowe, a dodatnie, ujęte na koncie 75-0, są przychodami podatkowymi.
Z kolei jeśli dla celów podatku dochodowego jednostka stosuje metodę rozliczania różnic kursowych, o której mowa w art. 15a ustawy o pdop oraz art. 24c ustawy o pdof, obliczonych na dzień bilansowy różnic kursowych nie uwzględnia się w kosztach podatkowych ani przychodach podatkowych, gdyż są one niezrealizowane. Warto je zatem odpowiednio wyodrębnić w ewidencji analitycznej do kont kosztów i przychodów finansowych, na których ujęto te różnice. W takim przypadku podatników pdop może dotyczyć obowiązek utworzenia rezerw lub aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego, zgodnie z art. 37 ustawy o rachunkowości. Ustala się je w związku z przejściowymi różnicami między wykazywaną w księgach rachunkowych wartością aktywów i pasywów a ich wartością podatkową oraz stratą podatkową możliwą do odliczenia w przyszłości. W przypadku gdy roczne sprawozdanie finansowe jednostki nie podlega obowiązkowi badania i ogłoszenia w myśl art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowości, to może ona odstąpić od ustalania tych aktywów i rezerw (art. 37 ust. 10 ustawy w brzmieniu obowiązującym do końca 2015 r.). Po nowelizacji ustawy o rachunkowości w dniu 23 września 2015 r. rozszerzono katalog jednostek, które mogą skorzystać ze zwolnienia z ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Z nowego brzmienia art. 37 ust. 10 ustawy o rachunkowości wynika, że odstąpić od ustalania tych rezerw i aktywów mogą jednostki, które za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
1) 17.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
2) 34.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
3) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty.
Przepisu tego nie stosuje się do jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości. Trzeba wiedzieć, że nowy art. 37 ust. 10 ustawy ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2016 r., jednak przepisy nowelizujące dopuściły możliwość skorzystania z jego regulacji już do sprawozdań za 2015 r., jeśli jednostka podejmie taką decyzję.
Różnice kursowe od zobowiązań wyrażonych w walutach obcych, które zostały zaciągnięte na sfinansowanie budowy środków trwałych albo nabycie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, korygują cenę nabycia lub koszt wytworzenia tych składników majątku - do dnia ich przyjęcia do używania. Wprost kwestię tę reguluje art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości. Zatem w okresie budowy, montażu, przystosowania i ulepszenia dokonywanych przed przyjęciem środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania różnice kursowe od takich zobowiązań, w tym naliczone na dzień bilansowy, księguje się zapisami:
a) dodatnie różnice kursowe
- Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki", konto 13-4 "Kredyty bankowe",
- Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie" lub konto 02 "Wartości niematerialne i prawne",
b) ujemne różnice kursowe
- Wn konto 08 "Środki trwałe w budowie" lub konto 02 "Wartości niematerialne i prawne",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki", konto 13-4 "Kredyty bankowe".
Ustawa o rachunkowości przewiduje też możliwość zaliczenia różnic kursowych od zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów lub produktów do ceny nabycia tych towarów lub kosztu wytworzenia produktów, w przypadkach uzasadnionych niezbędnym, długotrwałym przygotowaniem towaru lub produktu do sprzedaży bądź długim okresem wytwarzania produktu - w okresie ich przygotowania do sprzedaży bądź wytworzenia. Mówi o tym art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Dotyczy to towarów czy produktów, które w celu doprowadzenia do stanu zdatnego do sprzedaży wymagają np. długiego okresu leżakowania. Zatem różnice kursowe z wyceny bilansowej zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania zapasu towarów czy produktów w okresie ich przygotowania do sprzedaży lub wytworzenia ujmuje się zapisami:
a) dodatnie różnice kursowe
- Wn konto 21 "Rozrachunki z dostawcami", konto 13-4 "Kredyty bankowe",
- Ma konto 33 "Towary" lub konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",
b) ujemne różnice kursowe
- Wn konto 33 "Towary" lub konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty",
- Ma konto 21 "Rozrachunki z dostawcami", konto 13-4 "Kredyty bankowe".
Różnice kursowe z wyceny bilansowej, które są rozliczane bilansowo, odpowiednio zwiększają lub zmniejszają w aktywach bilansu wartość początkową składników majątkowych, np. środków trwałych w budowie (pozycja A.II.2), wartości niematerialnych i prawnych (pozycja A.I), towarów (pozycja B.I.4) itp. Oczywiście oprócz tego wpływają na wartość prezentowanych w bilansie zobowiązań.
Kursy przyjęte do wyceny pozycji bilansu oraz rachunku zysków i strat wyrażonych w walutach obcych podaje się w dodatkowych informacjach i objaśnieniach.
|
Przykład Założenia
a) zobowiązanie z tytułu zakupu towarów w kwocie 3.500 euro wycenione w dniu powstania po kursie 4,1935 zł/euro, b) środki pieniężne na rachunku walutowym w kwocie 1.050 euro, wycenione w dniu wpływu po kursie 4,0685 zł/euro.
a) od zobowiązania 3.500 euro × (4,2615 zł/euro - 4,1935 zł/euro) = 238 zł - jest to ujemna różnica kursowa, gdyż wartość zobowiązania na dzień bilansowy jest wyższa od jego wartości z dnia powstania, b) od środków na rachunku walutowym 1.050 euro × (4,2615 zł/euro - 4,0685 zł/euro) = 202,65 zł - jest to dodatnia różnica kursowa, gdyż wartość środków pieniężnych na rachunku walutowym na dzień bilansowy jest wyższa od ich wartości z dnia wpływu.
Dekretacja
Księgowania  W porównawczym rachunku zysków i strat przedsiębiorca wykaże nadwyżkę ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi w kwocie 35,35 zł w pozycji H.IV jako inne koszty finansowe. Aby prawidłowo ustalić dochód podlegający opodatkowaniu, należy wyłączyć w 2015 r. z:
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.)
Ustawa z dnia 15.02.1992 r. o pdop (Dz. U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.)
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
