Abolicja dla przedsiębiorców zalegających ze składkami ZUS

Wszystkie zadłużone w ZUS osoby prowadzące pozarolniczą działalność będą mogły, na swój wniosek, pozbyć się długu z tytułu nieopłaconych za siebie składek ubezpieczeniowych, a także powstałych z tego tytułu odsetek za zwłokę i innych dodatkowych kosztów. Stanie się tak za sprawą przepisów ustawy o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność.

Kto może ubiegać się o umorzenie zaległości?

Już jutro, tj. 15 stycznia 2013 r., wejdzie w życie ustawa o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność. Z przepisów tej ustawy wynika, iż o anulowanie długu z tytułu zaległości składkowych może ubiegać się osoba prowadząca pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, która w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu i nie opłaciła za ten okres należnych z tego tytułu składek. Z umorzenia skorzysta więc:

• osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
   
• twórca i artysta,
   
• osoba prowadząca działalność w zakresie wolnego zawodu,
   
• wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Anulowanie długu tylko na wniosek

ZUS nie będzie mógł samodzielnie "z urzędu" umorzyć przedsiębiorcy zaległości z tytułu składek. Osoba zainteresowana anulowaniem swojego długu w ZUS musi wystąpić do tego organu z wnioskiem w tej sprawie. Wniosek o umorzenie zaległości powstałych z tytułu nieopłaconych składek można złożyć w terminie 24 miesięcy, licząc od dnia wejścia w życie przepisów ustawy umorzeniowej. Skoro ustawa wejdzie w życie 15 stycznia 2013 r., to czas na złożenie przedmiotowego wniosku upłynie w dniu 15 stycznia 2015 r. Jeżeli jednak ZUS wyda decyzję o podleganiu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym lub wysokości zadłużenia z tytułu składek na te ubezpieczenia po dniu 15 stycznia br. (tj. po dniu wejścia w życie przepisów wskazanej ustawy), wówczas przedmiotowy wniosek dłużnik może złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji. Z wnioskiem o umorzenie zaległości z tytułu nieopłaconych składek osoby prowadzącej pozarolniczą działalność może również wystąpić jej spadkobierca lub osoba trzecia, jeżeli ZUS wydał decyzję o ich odpowiedzialności za długi przedsiębiorcy. Przedmiotowy wniosek osoba taka może złożyć w ciągu 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy umorzeniowej. W sytuacji gdy decyzję o odpowiedzialności wymienionych wyżej osób za zobowiązania składkowe przedsiębiorcy ZUS wyda po dniu wejścia w życie omawianej ustawy, wtedy wniosek o umorzenie spadkobierca lub osoba trzecia będzie mogła złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się tej decyzji.

Jakie składki podlegają umorzeniu?

Ustawa o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność daje możliwość umorzenia tym osobom nieopłaconych składek na własne ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenia zdrowotne i na Fundusz Pracy za okres od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. Umorzeniu podlegać też będą należne za ten okres odsetki za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału ZUS, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Ponadto umorzeniu podlegają wszystkie wymienione wyżej należności z tytułu składek, które do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy zostały przedsiębiorcy rozłożone na raty i nie zostały one przez niego opłacone do dnia złożenia wniosku o umorzenie. Podlegają one wyłączeniu z umowy o ratalną ich spłatę.

Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że przepisy wskazanej ustawy przewidują umorzenie jedynie składek z tytułu własnego ubezpieczenia osoby prowadzącej pozarolniczą działalność. Jeżeli zatem osoba taka do pomocy przy prowadzonej przez siebie działalności w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 28 lutego 2009 r. zatrudniała inne osoby ubezpieczone (np. pracowników, zleceniobiorców) i posiada zaległości z tytułu nieopłaconych za nie składek ubezpieczeniowych, to nie będą one podlegały umorzeniu.

Warunki konieczne do spełnienia

Aby ZUS mógł darować przedsiębiorcy dług, o którym mowa, musi on spełnić określone warunki. Dłużnik taki nie może bowiem posiadać zaległości w składkach niepodlegających umorzeniu. Chodzi tu o zaległości z tytułu:

• składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i FGŚP oraz FEP za okres od 1 stycznia 1999 r. do teraz za osoby zatrudnione przy prowadzeniu działalności (tj. pracowników, zleceniobiorców),
   
• składek na jego własne ubezpieczenia należne za okres po dniu 28 lutego 2009 r.,
   
• należnych za wskazany okres odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału ZUS, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Należności te będą podlegały spłacie w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji określającej warunki umorzenia. Możliwa jest sytuacja, że w tym terminie należności niepodlegające umorzeniu (z wyłączeniem składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek) zostaną rozłożone dłużnikowi na raty albo zostanie odroczony termin ich płatności. W takim przypadku warunki określone przez ZUS w decyzji umorzeniowej zostaną spełnione dopiero po ich opłaceniu.

Konsekwencje umorzenia

Każda osoba prowadząca pozarolniczą działalność, której zostanie umorzony dług z tytułu nieopłaconych składek na własne ubezpieczenia społeczne, musi zdawać sobie sprawę z tego, że fakt ten w przyszłości z pewnością będzie miał wpływ m.in. na wysokość świadczeń z ubezpieczeń społecznych. W przypadku bowiem umorzenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:

• okres, za który składki zostaną umorzone, nie będzie podlegał uwzględnieniu przy ustalaniu prawa i wysokości emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych oraz innych świadczeń, do których prawo uzależnione jest od posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej,
   
• kwota umorzonych składek nie będzie podlegała wliczeniu do podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 25 ustawy emerytalnej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 9.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. poz. 1551)