Zajmujemy się produkcją metalowych elementów. Wyroby przyjęte do magazynu, nienadające się do sprzedaży, oddajemy do skupu złomu. W jaki sposób zaksięgować złomowanie wyrobów gotowych i uzyskany z tego złomowania przychód? Ewidencję kosztów prowadzimy na kontach zespołu 4 i 5.
| Zapasy – w tym wyroby gotowe – które nieodwracalnie utraciły możliwość ich zbycia, nie spełniają kryteriów wymaganych dla aktywów jednostki w znaczeniu określonym w art. 3 ust. 1 pkt 12 ustawy o rachunkowości. Nie przyniosą bowiem w przyszłości wpływu do jednostki przewidywanych korzyści ekonomicznych. Takie zapasy należy wyksięgować z ewidencji bilansowej, odnosząc ich wartość zazwyczaj w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (konto 76-1). Co istotne, jeśli ewidencję wyrobów gotowych jednostka prowadzi w cenach różniących się od kosztu ich wytworzenia, konieczne będzie również wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych przypadających na wyroby przekazane do złomowania. |
W momencie przekazania wyrobów gotowych do złomowania należy je wyksięgować z ewidencji bilansowej, zapisem:
| 1) wartość wyrobów w cenach ewidencyjnych: |
| – Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty", |
| 2) wyksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych (przypadających na wyroby przekazane do złomowania): |
| – Wn/Ma konto 62 "Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów", |
| 3) wartość wyrobów według kosztu wytworzenia: |
| – Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne". |
Jeżeli jednostka prowadzi ewidencję i rozliczenie kosztów na kontach rodzajowych zespołu 4 i równocześnie w układzie funkcjonalnym na kontach zespołu 5 oraz sporządza rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym, to księgowanie operacji związanej z likwidacją (złomowaniem) wyrobów gotowych, które utraciły swoją przydatność gospodarczą i nie nadają się do użytku czy sprzedaży, powinno nastąpić z zastosowaniem kont 79-0 i 79-1. Ewidencja księgowa tego zdarzenia może wówczas przebiegać zapisem:
| 1) wartość złomowanych produktów gotowych: |
| – Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne", – Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne", |
| 2) uznanie magazynu wartością likwidowanych produktów gotowych: |
| – Wn konto 79-1 "Koszt obrotów wewnętrznych", – Ma konto 60 "Produkty gotowe i półprodukty". |
Równolegle powinno nastąpić rozliczenie odchyleń od cen ewidencyjnych, zapisem: Wn/Ma konto 62, Ma/Wn konto 79-1 oraz Wn/Ma konto 79-0, Ma/Wn konto 76-1.
Należy także pamiętać, iż w momencie złomowania wyrobów gotowych następuje ich fizyczna likwidacja, którą wskazane jest udokumentować, np. protokołem likwidacji. Protokół taki sporządzany jest w dniu dokonania likwidacji, a podstawą jego sporządzenia jest wniosek komisji likwidacyjnej oraz decyzja kierownika jednostki. W przypadku złomowania wyrobów, dodatkowym dokumentem potwierdzającym ich likwidację może być dokument wystawiony przez firmę przyjmującą złom.
Przykład
Złomowanie wyrobów w jednostce sporządzającej kalkulacyjny
rachunek zysków i strat
I. Założenia:
II. Dekretacja:
| Opis operacji | Kwota | Konto | |
| Wn | Ma | ||
| 1. Wyksięgowanie wyrobów gotowych z ewidencji bilansowej na podstawie protokołu z przekazania wyrobów do złomowania: |
|||
| a) wartość wyrobów w cenach ewidencyjnych | |
60 | |
| b) odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów: 1.620 zł – 1.450 zł = | 170 zł | 62 | |
| c) wartość wyrobów według kosztu wytworzenia | |
||
III. Księgowania:
Przykład
Złomowanie wyrobów w jednostce sporządzającej porównawczy
rachunek zysków i strat
I. Założenia:
Założenia analogiczne jak w przykładzie powyżej, przy czym rachunek zysków i strat spółka sporządza w wersji porównawczej.
II. Dekretacja:
| Opis operacji | Kwota | Konto | |
| Wn | Ma | ||
| 1. Wyksięgowanie wyrobów gotowych z ewidencji bilansowej na podstawie protokołu z przekazania wyrobów do złomowania: | |||
| a) wartość wyrobów według cen ewidencyjnych | |
||
| oraz równolegle | 1.620 zł | 79-1 | 60 |
| b) odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów: 1.620 zł – 1.450 zł = | 170 zł | 62 | 79-1 |
| oraz równolegle | 170 zł | 79-0 | 76-1 |
III. Księgowania:
Oddając wyroby gotowe do skupu złomu, jednostka uzyskuje pieniądze z ich odsprzedaży. Otrzymane z tego tytułu kwoty stanowią przychód, który w księgach rachunkowych ewidencjonowany jest według zasad ogólnych. W przypadku pytającej jednostki, przychody związane ze sprzedażą wyrobów gotowych na złom, jako przychody pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki, wskazane jest odnieść na dobro pozostałych przychodów operacyjnych (zob. art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości), zapisem:
|
Należy przy tym pamiętać, iż w sytuacji sprzedaży towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT, ustawodawca przewidział szczególne zasady rozliczania VAT należnego od tej czynności. Polegają one na przeniesieniu obowiązku rozliczenia VAT z tytułu dostawy takiego towaru ze sprzedawcy na nabywcę. Mechanizm ten ma zastosowanie w przypadku, gdy dokonującym dostawy jest podatnik VAT czynny, dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, a nabywcą jest podatnik VAT (niekoniecznie czynny). Dostawca potwierdza wówczas sprzedaż fakturą, w której nie wykazuje podatku należnego – powinien natomiast zamieścić na niej dodatkową adnotację "odwrotne obciążenie". W pozostałych przypadkach sprzedający wystawia fakturę na ogólnych zasadach.
 |
Na temat rozliczania VAT w ramach tzw. odwrotnego obciążenia można przeczytać m.in. w Biuletynie Informacyjnym nr 9 z 2015 r. na str. 24–26 |
Przykład
I. Założenia:
Jednostka oddała nienadające się do sprzedaży wyroby gotowe do skupu złomu, uzyskując z ich odsprzedaży kwotę: 900 zł. Sprzedaż złomu nie stanowi podstawowej działalności gospodarczej jednostki. Sprzedaż tę udokumentowano fakturą z oznaczeniem "odwrotne obciążenie".
II. Dekretacja:
|
Opis operacji |
Kwota | Konto | |
| Wn | Ma | ||
| 1. FS – faktura sprzedaży złomu | 900 zł | 20 | 76-0 |
| 2. WB – wpływ należności z tytułu sprzedaży złomu | 900 zł | 13-0 | 20 |
III. Księgowania:
| ||||||||||||
|
||||||||||||
