Uregulowanie należności wyrażonych w walutach obcych

Spółka wystawiła zagranicznemu kontrahentowi fakturę z tytułu sprzedaży towaru w euro, przeliczoną na złote według średniego kursu NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury sprzedaży. Jak wycenić i zaksięgować sprzedaż oraz zapłatę należności?

Stosownie do art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości, wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:

1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji - w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,

2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten dzień - w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu faktycznego, a także w przypadku pozostałych operacji.

Należy w tym miejscu wspomnieć, iż dniem przeprowadzenia operacji, o których mowa w pytaniu, będzie dzień:

1) realizacji transakcji, tj. wydania towaru - w przypadku księgowania należności na podstawie faktury. Nie ma również przeszkód, aby w tym przypadku za dzień przeprowadzenia operacji, jednostka uznała dzień wystawienia faktury,

2) wpływu środków pieniężnych na rachunek bankowy - w razie księgowania zapłaty należności.

Zatem powstałą należność wyrażoną w walucie obcej jednostka wyceni po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień jej powstania (w praktyce przyjmuje się dzień wystawienia faktury), natomiast jej zapłatę wyceni:

1) po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego dzień wpływu na konto - jeżeli wpływ waluty nastąpi na rachunek walutowy jednostki,

2) po kursie kupna, ewentualnie indywidualnie wynegocjowanym, po którym bank nabył walutę (tj. kursie faktycznie zastosowanym) - jeżeli wpływ waluty nastąpi na konto złotówkowe i bank odkupi tę walutę.

Rozliczenie transakcji na dzień zapłaty skutkuje powstaniem różnic kursowych (ujemnych lub dodatnich), które w myśl art. 30 ust. 4 ustawy o rachunkowości, zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych. Różnice kursowe wynikają z zastosowania innego kursu walutowego na dzień rozliczenia należności niż kurs, który został zastosowany do pierwotnego jej ujęcia w księgach rachunkowych.

Przykład

I. Założenia:

Jednostka sprzedała kontrahentowi z Niemiec towar o wartości: 1.000 EUR (WDT). Towar wydano z magazynu 5 lipca 2012 r. i w tym też dniu jednostka wystawiła fakturę sprzedaży. Należność za sprzedany towar wpłynęła na konto walutowe 18 lipca 2012 r. Kurs średni NBP 4 lipca 2012 r. dla euro wynosił: 4,2046 zł/EUR, a 17 lipca 2012 r. wynosił: 4,1782 zł/EUR.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Przykład

I. Założenia:

Dane liczbowe z poprzedniego przykładu, przy czym kontrahent wpłacił należność na konto złotówkowe i bank odkupił walutę. Kurs kupna banku w dniu wpływu należności wynosił: 4,1750 zł/EUR.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Jak postąpić w sytuacji, gdy należność wyrażoną w walucie obcej kontrahent uregulował w polskich złotych na konto złotówkowe? Czy kwotę w złotówkach należy przeliczyć na walutę obcą? Jeżeli tak, to po jakim kursie?

Jeżeli zapłata za należność wyrażoną w walucie obcej nastąpiła w polskich złotych, to nie przelicza się jej na walutę obcą, a powstałej z tego tytułu różnicy nie rozpatruje się w kategorii nadpłaty czy niedopłaty należności. Różnice te są bowiem wynikiem innego kursu waluty przyjętego przez kontrahenta do przeliczenia kwoty do zapłaty, w stosunku do kursu, według którego należność ta została przeliczona na złote (tj. średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania tego przychodu). W takim przypadku powstałą na koncie rozrachunkowym różnicę dla celów bilansowych należy potraktować jako różnicę kursową i odnieść na konto przychodów lub kosztów finansowych.

Należy ponadto zaznaczyć, iż w tym przypadku powstałe różnice nie będą stanowić podatkowej różnicy kursowej, uwzględnianej w przychodach bądź kosztach podatkowych. Dla powstania bowiem podatkowych różnic kursowych konieczne jest zarówno określenie przychodów na fakturze w walucie obcej, jak i otrzymanie zapłaty w walucie obcej (por. art. 15a ust. 2 pkt 1 i ust. 3 pkt 1 updop lub art. 24c ust. 2 pkt 1 i ust. 3 pkt 1 updof).

Przykład

I. Założenia:

Jednostka sprzedała kontrahentowi z Niemiec towar o wartości: 2.000 EUR. Towar wydano z magazynu 5 lipca 2012 r. i w tym też dniu jednostka wystawiła fakturę sprzedaży. Należność za sprzedany towar kontrahent uregulował w PLN. Na rachunek złotówkowy wpłynęła kwota: 8.400 zł, do przeliczenia której zastosowano kurs: 4,2 zł/EUR. Kurs średni NBP 4 lipca 2012 r. dla euro wynosił: 4,2046 zł/EUR.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: