Dofinansowanie do soczewek korekcyjnych a składki ZUS i zaliczka na podatek dochodowy

Czy w ramach dofinansowania zakupu okularów korekcyjnych do pracy przy monitorach ekranowych możliwe jest dofinansowanie soczewek korekcyjnych? Czy kwota dofinansowania podlega oskładkowaniu i opodatkowaniu?

Obowiązek zapewnienia okularów korygujących wzrok pracownikowi, który użytkuje w czasie pracy monitor ekranowy, wynika z przepisu § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz. 973). Konieczność stosowania okularów musi zostać stwierdzona przez lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, w oparciu o wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach tej profilaktyki. Ponadto pracownik powinien użytkować monitor ekranowy przez co najmniej połowę dobowego wymiaru czasu pracy (§ 2 pkt 4 rozporządzenia).

Co istotne rozporządzenie nie odnosi się w swej treści do soczewek korekcyjnych, jako alternatywy dla stosowania tradycyjnych okularów. Fakt ten budzi zdziwienie bowiem znacznie wcześniejsza Dyrektywa Rady z dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 87/391/EWG) przewiduje możliwość przyznania pracownikowi okularów lub soczewek. Stanowi ona w art. 9 ust. 3, że pracownik musi otrzymać specjalne okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok, odpowiednie do rodzaju pracy, jeżeli badania okulistyczne wykażą taką konieczność, a zwykłe okulary lub szkła kontaktowe korygujące wzrok nie mogą zostać użyte. Porównanie do powyższej regulacji nie pozostawia wątpliwości, że omawiana dyrektywa nie została prawidłowo wdrożona do rodzimego porządku prawnego. To z kolei ewentualnie otwiera możliwość jej bezpośredniego stosowania. Potwierdził to Europejski Trybunał Sprawiedliwości m.in. w sprawie o sygnaturze C - 236/92 Comitato di Coordinamento per la Difesa Della Cava v Regione Lombardia wskazując, że: "(…) Jeśli przepisy dyrektywy wydają się być odnośnie ich treści bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne jednostka może polegać na treści takich przepisów względem Państwa, gdy Państwo to nie wprowadziło takich przepisów do prawa wewnętrznego w terminie przewidzianym w dyrektywie lub też wprowadziło dyrektywę nieprawidłowo.".

Rozstrzygnięcie składkowo-podatkowe

Zwolniona ze składek ZUS jest m.in. wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra. Tak wynika z § 2 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), dalej rozporządzenia składkowego. Analogiczne zwolnienie wynika z art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o pdof.

Na podstawie powołanych przepisów zwolniona z oskładkowania i opodatkowania jest m.in. kwota dofinansowania okularów korekcyjnych pracownikowi, o którym mowa w powołanych wyżej przepisach rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.

Jeżeli zaś chodzi o wyłączenie z oskładkowania i opodatkowania dofinansowania soczewek kontaktowych, to powołać należy wyjaśnienia ZUS i Ministra Finansów w tej sprawie. Zgodnie ze stanowiskiem ZUS (odpowiedź z dnia 12 marca 2007 r. na zapytanie naszego Wydawnictwa) zwrot kosztów zakupu przez pracownika, o którym mowa wyżej, soczewek kontaktowych, których potrzeba stosowania wynika z zaleceń lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne jest wyłączony z podstawy wymiaru składek ZUS. Również Ministerstwo Finansów w piśmie z dnia 16 marca 2011 r. (nr DD3/033/30/CRS/11/95) wskazało, że w przypadku, gdy: "(…) Lekarz specjalista w wyniku badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej zaleci pracownikowi stosowanie przy obsłudze monitora zamiast okularów, szkieł (soczewek) kontaktowych, pracodawca ma obowiązek je zapewnić. Z tych względów należy uznać, że w tych szczególnych sytuacjach świadczenie w postaci zapewnienia szkieł (soczewek) kontaktowych również korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.".