W Zeszytach Metodycznych Rachunkowości nr 16 z 20 sierpnia 2013 r. informowaliśmy, iż dla celów bilansowych różnice kursowe, także od niezapłaconych zobowiązań zaciągniętych w celu finansowania środka trwałego, należy obliczyć przed przekazaniem środka trwałego do używania i uwzględnić je w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia środka trwałego. Różnice te ustala się stosując do wyceny zobowiązań kurs średni NBP z dnia poprzedzającego dzień oddania środka trwałego do używania i ujmuje w księgach, zapisem:
| - Wn/Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie", - Ma/Wn konto 24 "Pozostałe rozrachunki lub 13 "Rachunki i kredyty bankowe". |
Natomiast dla celów podatkowych wartość początkową środka trwałego korygują wyłącznie zrealizowane różnice kursowe, czyli różnice powstałe na skutek spłaty kredytu lub pożyczki przed oddaniem środka trwałego do używania. Takie stanowisko jest generalnie akceptowane przez organy podatkowe.
Powstają jednak wątpliwości, czy podatnicy ustalający różnice kursowe na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości powinni również dla celów podatkowych uwzględnić różnice kursowe naliczone dla celów bilansowych, m.in. na dzień oddania środka trwałego do używania, czy też korygować cenę nabycia lub koszt wytworzenia środka trwałego jedynie o różnice kursowe zrealizowane (tzn. od zapłaconych zobowiązań). O wyjaśnienie tej kwestii zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów.
W piśmie z 26 sierpnia 2013 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa, Ministerstwo Finansów wyjaśniło:
"(…) zasady rozpoznawania różnic kursowych przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych określa art. 9b ust. 1 updop, który stanowi, że podatnicy ustalają różnice kursowe na podstawie art. 15a albo na podstawie przepisów o rachunkowości, pod warunkiem że w okresie, o którym mowa w ust. 3, sporządzane przez podatników sprawozdania finansowe będą badane przez podmioty uprawnione do ich badania.
Stosownie do art. 9b ust. 2 updop, podatnicy - którzy wybrali metodę, o której mowa w ust. 1 pkt 2 - zaliczają odpowiednio do przychodów lub kosztów uzyskania przychodów ujęte w księgach rachunkowych różnice kursowe z tytułu transakcji walutowych i wynikające z dokonanej wyceny składników aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej, a także wyceny pozabilansowych pozycji w walutach obcych. Wycena ta dla celów podatkowych powinna być dokonywana na ostatni dzień każdego miesiąca i na ostatni dzień roku podatkowego lub na ostatni dzień kwartału i na ostatni dzień roku podatkowego albo tylko na ostatni dzień roku podatkowego, z tym że wybrany termin wyceny musi być stosowany przez pełny rok podatkowy i nie może być zmieniany.
W przypadku wyboru przez podatników sposobu ustalania różnic kursowych według art. 9b ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, tj. wg metody przepisów o rachunkowości - rozwiązania wynikające z rachunkowości określają skutek w podatku dochodowym związany z różnicami kursowymi. Zasada ta nie jest modyfikowana innymi przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych."
Podsumowując: Podatnicy, którzy dla celów podatkowych ustalają różnice kursowe według zasad wynikających z ustawy o rachunkowości, wartość początkową środków trwałych skorygują także o niezrealizowane różnice kursowe, czyli m.in. o naliczone na dzień oddania środka trwałego różnice kursowe od niezapłaconych zobowiązań.