Jak liczyć podatkowe różnice kursowe od środków pieniężnych na rachunku walutowym?

Podatnicy mogą wybrać jedną z dwóch metod rozliczania różnic kursowych:

1) opartą na przepisach ustawy o rachunkowości albo

2) określoną w przepisach podatkowych.

Wyjaśnienia zawarte w tym opracowaniu dotyczą przedsiębiorców, którzy wybrali drugą z tych metod, czyli tzw. podatkową metodę rozliczania różnic kursowych.

Różnice kursowe od własnych środków pieniężnych na rachunku walutowym, stosownie do art. 24c ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 updof oraz art. 15a ust. 2 pkt 3 i ust. 3 pkt 3 updop powstają, gdy wartość otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu jest:

• niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu ich zapłaty lub innej formy wypływu, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni (dodatnie różnice kursowe),
   
• wyższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu ich zapłaty lub innej formy wypływu, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni (ujemne różnice kursowe).

Ustalając różnice kursowe od środków na własnym rachunku walutowym, trzeba pamiętać, że kolejność wyceny środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej należy wyznaczać według przyjętej metody stosowanej w rachunkowości, której nie można zmieniać w trakcie roku podatkowego (art. 24c ust. 8 updof i art. 15a ust. 8 updop). Może to być metoda FIFO (pierwsze przyszło - pierwsze wyszło), LIFO (ostatnie przyszło - pierwsze wyszło) lub kursów średnioważonych (przeciętnych).

Stosownie do art. 24c ust. 4 updof i art. 15a ust. 4 updop, przy obliczaniu różnic kursowych należy uwzględnić kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Co ważne, podatnicy ustalający różnice kursowe metodą podatkową do wyceny - na potrzeby podatku dochodowego - rozchodu waluty obcej z rachunku walutowego nie mogą stosować kursu historycznego (tj. kursu, po jakim wyceniony został uprzednio wpływ waluty).

Kurs faktycznie zastosowany

Faktycznie zastosowany kurs waluty nie powinien być, w zasadzie, wyższy lub niższy od powiększonego lub pomniejszonego o 5% kursu średniego, ogłaszanego przez NBP, z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty. Z tego względu organy podatkowe mogą wezwać podatnika do zmiany wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty, odbiegającego więcej niż o 5% od kursu średniego NBP. W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten kurs opierając się na kursach walut ogłaszanych przez NBP (art. 24c ust. 5 updof i art. 15a ust. 5 updop).

Wpłacając na rachunek walutowy walutę obcą kupioną w banku lub w kantorze, należy ją wycenić według kursu sprzedaży określonego przez bank lub kantor. Z kolei do wyceny rozchodu waluty obcej, w związku z wymianą tej waluty na złotówki w banku (kantorze), powinno się zastosować kurs zakupu określony przez bank (kantor). Jest to kurs faktycznie zastosowany.

W momencie przelewu środków z rachunku złotowego na rachunek walutowy następuje zakup waluty od banku. Zakupioną od banku walutę przelicza się na złote za pomocą kursu sprzedaży zastosowanego przez bank w dniu realizacji tej operacji (kurs faktycznie zastosowany). Gdy następuje przelew środków z walutowego rachunku bankowego na rachunek złotowy, dochodzi do odsprzedaży waluty bankowi. Zakupioną przez bank walutę przelicza się na złote za pomocą kursu kupna zastosowanego przez bank w dniu odsprzedaży waluty (kurs faktycznie zastosowany).

Średni kurs ogłaszany przez NBP

Gdy na rachunek walutowy wpływa od kontrahenta należność w walucie obcej lub gdy w walucie obcej z rachunku tego dokonywana jest zapłata zobowiązania wobec kontrahenta, do wyceny wpływu lub wypływu waluty nie można przyjąć kursu faktycznie zastosowanego. Nie dochodzi bowiem do faktycznej wymiany waluty. W takiej sytuacji przedsiębiorca powinien zastosować średni kurs ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpływu lub wypływu waluty.