Amortyzacja w 2013 roku

Ustawy o podatku dochodowym (zarówno PIT, jak i CIT) umożliwiają podatnikom, którzy wybrali amortyzację według metody liniowej, z zastosowaniem stawek z Wykazu, zmianę wysokości stosowanych stawek, czyli ich podwyższenie lub obniżenie. Najczęściej zmiany muszą być wprowadzone z początkiem nowego roku podatkowego, istnieją jednak wyjątki umożliwiające wprowadzanie zmian w trakcie roku.

Podwyższenie stawek amortyzacyjnych to wyższe koszty, skrócony czas zaliczania w koszty wartości początkowej składnika majątku oraz niższy podatek dochodowy, a bilansowo niższy wynik finansowy. Natomiast obniżenie stawek amortyzacyjnych skutkuje wydłużeniem okresu amortyzacji, obniżeniem kosztów, a tym samym wyższym podatkiem dochodowym i wyższym wynikiem finansowym. Decyzję, co jest korzystniejsze, podejmuje sama jednostka.

Biorąc pod uwagę specyfikę własnej działalności, podatnicy mogą również dokonać zmian w zakresie częstotliwości naliczania odpisów.

• Podwyższenie lub obniżenie stawki amortyzacyjnej

Stawki amortyzacyjne z Wykazu mogą być podwyższone współczynnikiem nie wyższym niż 2,0 w odniesieniu do maszyn i urządzeń zaliczonych do grupy 4-6 i 8 KŚT, poddanych szybkiemu postępowi technicznemu. Dotyczy to tych środków trwałych, w których zastosowane są układy mikroprocesorowe lub systemy komputerowe, spełniające założone funkcje dzięki wykorzystaniu w nich najnowszych zdobyczy techniki, a także pozostałej aparatury naukowo-badawczej i doświadczalno-produkcyjnej.

Podwyższenia bądź rezygnacji ze stosowania podwyższonych stawek dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Dodajmy, że podatnicy mogą również podwyższać podane w Wykazie stawki amortyzacyjne dla:

• budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych (czyli pozostających pod ciągłym działaniem wody, par wodnych, znacznych drgań, nagłych zmian temperatury oraz innych czynników powodujących przyspieszenie zużycia obiektu) przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,2 lub złych (czyli pozostających pod wpływem niszczących środków chemicznych, a zwłaszcza gdy służą one produkcji, wytwarzaniu lub przechowywaniu żrących środków chemicznych. Dotyczy to również przypadków silnego działania na budynek lub budowlę niszczących środków chemicznych rozproszonych w atmosferze, wodzie lub wydzielających się w postaci oparów, których źródłem są inne obiekty znajdujące się w pobliżu) przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4 albo
   
• maszyn, urządzeń i środków transportu (z wyjątkiem morskiego taboru pływającego), używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych albo wymagających szczególnej sprawności technicznej (dotyczy to maszyn i urządzeń, które używane są w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane w warunkach terenowych, w warunkach leśnych, pod ziemią lub innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie) przy zastosowaniu współczynników nie wyższych niż 1,4.

Jednak w tych przypadkach stawki ulegają podwyższeniu lub obniżeniu od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności uzasadniające te zmiany (art. 16i ust. 2 pkt 1-2 i ust. 3 ustawy o PDOP oraz art. 22i ust. 2 pkt 1-2 i ust. 3 ustawy o PDOF).

Obniżenia stawki amortyzacyjnej przyjętej dla danego środka trwałego dokonuje się od miesiąca, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji lub z początkiem roku podatkowego (por. art. 16i ust. 5 ustawy o PDOP i art. 22i ust. 5 ustawy o PDOF).

Decyzja podatnika o obniżeniu stawek amortyzacyjnych nie wymaga spełnienia jakichkolwiek warunków. Podatnik sam decyduje, czy obniży stawkę amortyzacyjną (czy też zostawi ją na dotychczasowym poziomie) oraz do jakiego poziomu ją obniży.

"Powrotne" podwyższenie stawki nie może przekroczyć stawki z Wykazu.

Obniżenie stawek amortyzacyjnych nie musi w jednakowym zakresie dotyczyć wszystkich środków trwałych. Dopuszcza się zatem sytuacje, gdy obniżoną stawkę podatnik będzie stosował do kilku wybranych środków trwałych czy np. grupy składników, których wykorzystanie zostało ograniczone. Ustawa pozostawia w tym zakresie podatnikowi pełne prawo wyboru, czyli podjęcia najbardziej optymalnej decyzji.

• Częstotliwość dokonywania odpisów amortyzacyjnych

Podatnicy mogą dokonywać odpisów amortyzacyjnych:

• w równych ratach co miesiąc albo
   
• w równych ratach co kwartał, albo
   
• jednorazowo na koniec roku podatkowego.

Nie ma przeszkód, aby w jednym roku podatkowym odpisy amortyzacyjne były dokonywane co miesiąc, w innym roku - co kwartał, a jeszcze w innym - jednorazowo na koniec roku.

• Jednorazowa amortyzacja jako sposób na "szybki" koszt

Przypomnijmy, że podatnicy w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność oraz mali podatnicy (w 2013 r. małym podatnikiem jest podatnik, którego przychody ze sprzedaży wraz z VAT w 2012 r. nie przekroczyły kwoty 4.922.000 zł) mogą dokonywać jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych zaliczonych do grupy 3-8 Klasyfikacji, z wyłączeniem samochodów osobowych, w roku podatkowym, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50.000 euro (w 2013 r. jest to kwota 205.000 zł) łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych. W przypadku spółki niemającej osobowości prawnej kwota limitu odpisów amortyzacyjnych (w 2013 r. - 205.000 zł) dotyczy spółki.

Podatnicy mogą dokonywać jednorazowego odpisu nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, lub stosować zasady ogólne, tj. dokonywać odpisów amortyzacyjnych w równych ratach co miesiąc albo w równych ratach co kwartał, albo jednorazowo na koniec roku. Od następnego roku podatkowego podatnicy dokonują odpisów amortyzacyjnych zgodnie z przyjętą metodą amortyzacji: metodą liniową z zastosowaniem stawek z Wykazu (z ewentualną możliwością ich podwyższenia) lub według metody degresywnej. W przypadku dokonania jednorazowej amortyzacji nie istnieje możliwość indywidualnego ustalenia stawek amortyzacyjnych. Suma odpisów amortyzacyjnych, w tym dokonanych w pierwszym roku podatkowym oraz niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów nie może przekroczyć wartości początkowej tych środków trwałych.

W odniesieniu do podatników podatku dochodowego od osób prawnych jednorazowej amortyzacji nie mogą zastosować podatnicy rozpoczynający działalność, którzy zostali utworzeni:

1) w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału podatników albo

2) w wyniku przekształcenia spółki lub spółek niemających osobowości prawnej, albo

3) przez osoby fizyczne, które wniosły na poczet kapitału nowo utworzonego podmiotu uprzednio prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo albo składniki majątku tego przedsiębiorstwa o wartości przekraczającej łącznie równowartość w złotych kwoty co najmniej 10.000 euro; wartość tych składników oblicza się stosując odpowiednio art. 14 ustawy o PDOP.

Natomiast w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych prawa do jednorazowej amortyzacji nie ma podatnik rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej, który w roku rozpoczęcia tej działalności, a także w okresie dwóch lat, licząc od końca roku poprzedzającego rok jej rozpoczęcia, prowadził działalność gospodarczą samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości prawnej lub działalność taką prowadził małżonek tej osoby, jeżeli między małżonkami istniała w tym czasie wspólność majątkowa.

Przedstawione zasady jednorazowej amortyzacji wynikają z art. 16k ust. 1-13 ustawy o PDOP oraz art. 22k ust. 1-13 ustawy o PDOF.