Wypłata środków z rachunku PPK przez uczestnika PPK w przypadku poważnego zachorowania

Uczestnik PPK może wypłacić część środków w razie własnej choroby, jego małżonka lub dziecka. Czy kwota wypłaty jest wówczas opodatkowana?

Założeniem pracowniczych planów kapitałowych (PPK) jest systematyczne gromadzenie oszczędności przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na ich wypłatę po osiągnięciu przez niego 60. roku życia oraz na inne cele określone w ustawie. Uczestnik PPK może dokonać wypłaty środków zgromadzonych na jego rachunku PPK przed osiągnięciem 60. roku życia w sytuacjach określonych ustawą o PPK. Jedną z takich okoliczności jest poważne zachorowanie uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka (art. 101 ust. 1 ustawy o PPK).

Zwracamy uwagę! W ustaleniu dopuszczalnego wieku dziecka, o którym mowa w art. 101 ustawy o PPK, należy posłużyć się definicją zawartą w ustawie z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2020 r. poz. 141). Zgodnie z art. 2 tej ustawy, za dziecko należy uznać każdą istotę ludzką od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności (por. "Zagadnienia prawne w zakresie Ustawy o PPK", dostępne na stronie internetowej www.mojeppk.pl).

Poważne zachorowanie zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 23 ustawy o PPK. Jest to:

• całkowita niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy emerytalnej, ustalona w formie orzeczenia przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską ZUS na okres co najmniej 2 lat lub
   
• umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1172 z późn. zm.), dalej ustawy o rehabilitacji, ustalony w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na okres co najmniej 2 lat, lub
   
• niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 lat, w rozumieniu ustawy o rehabilitacji, ustalona w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, lub
   
• zdiagnozowanie u osoby dorosłej jednej z następujących jednostek chorobowych: amputacja kończyny, bakteryjne zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, wirusowe zapalenie mózgu, choroba Alzheimera, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba neuronu ruchowego (stwardnienie zanikowe boczne), choroba Parkinsona, dystrofia mięśniowa, gruźlica, niewydolność nerek, stwardnienie rozsiane, choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV), kardiomiopatia, nowotwór złośliwy, toczeń trzewny układowy, udar mózgu, utrata mowy, słuchu lub wzroku, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub zawał serca, lub
   
• zdiagnozowanie u dziecka jednej z następujących jednostek chorobowych: poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, anemia aplastyczna, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, padaczka, gorączka reumatyczna, nabyta przewlekła choroba serca, porażenie (paraliż), utrata wzroku, głuchota (utrata słuchu), potransfuzyjne zakażenie wirusem HIV, schyłkowa niewydolność nerek, tężec, cukrzyca, łagodny guz mózgu, przeszczepienie narządów, zabieg rekonstrukcyjny zastawek, zabieg rekonstrukcyjny aorty lub nowotwór złośliwy.

W razie wystąpienia choroby wymienionej wcześniej u uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka, wypłata środków z rachunku PPK uczestnika jest dokonywana na podstawie wniosku złożonego wybranej instytucji finansowej wraz z odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności lub zaświadczeniem lekarza medycyny potwierdzającym diagnozę wystąpienia poważnego zachorowania.

Zwracamy uwagę! Ustawa o PPK nie wskazuje, że wniosek może zostać złożony wyłącznie wówczas, gdy uczestnik PPK (jego małżonek lub dziecko) zachorował w trakcie trwania uczestnictwa w PPK. Należy zatem przyjąć, że dla skorzystania z tego rozwiązania nie ma znaczenia kiedy nastąpiło zachorowanie (por. "Zagadnienia prawne w zakresie Ustawy o PPK").

Środki zostaną wypłacone jednorazowo lub w ratach. Wypłata jednorazowa, a w przypadku wypłaty w ratach pierwsza rata, dokonywane są w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie. Ustawa o PPK nie przewiduje limitu liczby poważnych zachorowań. Wypłaconych na ten cel środków uczestnik nie ma obowiązku zwracać na rachunek PPK.

W praktyce może się zdarzyć, że uczestnik PPK z przyczyn wymienionych wcześniej będzie kilkakrotnie wnioskował o wykorzystanie środków zgromadzonych na jego rachunku PPK. Powstała więc wątpliwość, czy każda taka wypłata będzie zwolniona z opodatkowania?

Ustawa o PPK ani powołany wyżej art. 21 ustawy o pdof nie przewidują limitu częstotliwości wypłat w omawianych okolicznościach (ustawa o PPK określa jedynie limit procentowy wysokości wypłaty, tj. do 25% wartości środków aktualnie zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK). Wobec tego należy uznać, że każdorazowo taka wypłata będzie zwolniona z opodatkowania. 

Takie stanowisko potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 15 stycznia 2020 r. (znak 0114-KDIP3-1.4011.527.2019.1.MK1). Jak w niej czytamy: "(...) w przypadku dokonywania każdej wypłaty do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK w przypadku poważnego zachorowania, o ile zostaną spełnione warunki uprawniające do takiej wypłaty przewidziane w ustawie o pracowniczych planach kapitałowych zastosowanie znajdzie zwolnienie z art. 21 ust. 1 pkt 58c lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (...)".