Zasady ewidencji opłaty wodnej w księgach rachunkowych samorządowego zakładu budżetowego

Prowadzimy działalność w formie samorządowego (gminnego) zakładu budżetowego. Prosimy o wskazanie sposobu klasyfikacji (właściwego paragrafu klasyfikacji budżetowej) i ewidencji opłaty stałej za usługi wodne (opłatę za pobór wód podziemnych) opłaconych od marca 2018 r., przekazanych przez nasz zakład Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu Wody Polskie.

Opłata wodna - regulacje ustawowe

Gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi, w tym ustalanie opłat za wodę, określa w Polsce ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. poz. 1566 ze zm.).

Opłaty za usługi wodne uiszcza się m.in. za pobór wód podziemnych lub wód powierzchniowych oraz wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi (art. 268 ust. 1 pkt 1 i 2 ww. ustawy). Opłata za usługi wodne za pobór wód składa się z opłaty stałej oraz opłaty zmiennej uzależnionej od ilości wód pobranych (art. 270 ust. 1 ww. ustawy).

Podmiot obowiązany do ponoszenia opłat za usługi wodne wnosi opłatę stałą na rachunek bankowy Wód Polskich w czterech równych ratach kwartalnych nie później niż do końca miesiąca następującego po upływie każdego kwartału (art. 271 ust. 6 ww. ustawy).

Podmioty zobowiązane do wnoszenia opłat wodnych określa art. 298 ww. ustawy. W katalogu tych podmiotów wymienione zostały m.in. następujące jednostki:

1) podmioty korzystające z usług wodnych,

2) osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej będące: właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownikami wieczystymi gruntów.

Wpływy z tytułu opłat za usługi wodne oraz opłat podwyższonych stanowią - zgodnie z art. 299 ust. 3 ww. ustawy - co do zasady, przychody Wód Polskich.

Z pytania wynika, że podmiotem zobowiązanym do wnoszenia opłat za usługi wodne, w tym opłaty stałej za pobór wód podziemnych, jest samorządowy (gminny) zakład budżetowy. Zasady tworzenia i działania takich form organizacyjno-prawnych, tj. samorządowych zakładów budżetowych, regulują przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 2077 ze zm.). Z art. 15 tej ustawy wynika, że samorządowy zakład budżetowy jest jednostką organizacyjną sektora finansów publicznych, która odpłatnie wykonuje zadania i pokrywa koszty swojej działalności generalnie z przychodów własnych. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z budżetem jednostki samorządu terytorialnego.

Klasyfikacja wydatków w samorządowym zakładzie budżetowym

Samorządowy zakład budżetowy - jako jednostka sektora finansów publicznych (art. 9 pkt 4 ustawy o finansach publicznych) - zobowiązany jest do klasyfikowania dochodów, wydatków publicznych oraz przychodów i środków według działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności oraz paragrafów - określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o finansach publicznych. Szczegółową klasyfikację ww. tytułów określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1053 ze zm.), wydanego na podstawie delegacji zawartej w art. 39 ust. 4 pkt 1 i ust. 5 ustawy o finansach publicznych. Zawarty w załączniku nr 4 do ww. rozporządzenia "Klasyfikacja paragrafów wydatków i środków (z objaśnieniami)" paragraf 443 "Różne opłaty i składki" obejmuje (jak wynika z jego objaśnień) różnego rodzaju płatności oraz składki, w tym m.in. różnego rodzaju opłaty. Z uwagi na fakt, iż obowiązek uiszczenia opłaty stałej za usługi wodne (opłatę za pobór wód podziemnych) wynika z przepisów prawa (ustawy Prawo wodne), zasadnym wydaje się być, naszym zdaniem, stosowanie do tej opłaty ww. paragrafu 443.

Ewidencja księgowa opłaty wodnej

Z kolei z punktu widzenia zasad ewidencji przedmiotowej opłaty w księgach rachunkowych samorządowego (gminnego) zakładu budżetowego należy zauważyć, że uwzględniając powyższe regulacje ustawowe, w tym w szczególności postanowienia art. 271 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo wodne, z których wynika, że wysokość opłaty stałej za pobór wód podziemnych ustalają Wody Polskie oraz przekazują podmiotom obowiązanym do ponoszenia opłat za usługi wodne w formie informacji rocznej, zasadnym wydaje się być ujmowanie tej opłaty z wykorzystaniem konta 640 - "Rozliczenia międzyokresowe kosztów".

Jak wynika bowiem z opisu do tego konta, zawartego w załączniku nr 3 "Plan kont dla jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych" do rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa... (Dz. U. poz. 1911), służy ono do ewidencji kosztów przyszłych okresów (rozliczenia międzyokresowe czynne) oraz prawdopodobnych zobowiązań przypadających na bieżący okres sprawozdawczy (rozliczenia międzyokresowe bierne). Po stronie Wn konta 640 ujmuje się koszty proste i złożone poniesione w okresie sprawozdawczym, a dotyczące przyszłych okresów. Zasady ewidencji na tym koncie wynikają bezpośrednio z zapisów art. 39 ust. 1 ustawy o rachunkowości, które stanowią, że jednostki dokonują czynnych rozliczeń międzyokresowych kosztów, jeżeli dotyczą one przyszłych okresów sprawozdawczych.

Należy zauważyć, że § 26 ww. rozporządzenia określa, że rokiem obrotowym w samorządowych zakładach budżetowych jest rok budżetowy (którym jest rok kalendarzowy), a okresem sprawozdawczym jest miesiąc. Jednocześnie, jak już wskazano wyżej - obowiązek uiszczenia opłaty stałej za usługi wodne (opłatę za pobór wód podziemnych) wynika z przepisów prawa (ustawy Prawo wodne) - zasadnym wydaje się być, naszym zdaniem, ujęcie wartości zobowiązania wynikającego z informacji rocznej na koncie 229 - "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne". Zatem wynikającą z informacji rocznej, otrzymaną z Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, wartość przedmiotowej opłaty należałoby ująć w księgach rachunkowych gminnego zakładu budżetowego z wykorzystaniem konta 640 - o ile wartość tej opłaty jest istotna dla oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki (zasada istotności określona w art. 8 ust. 1, z uwzględnieniem art. 4 ust. 4a ustawy o rachunkowości); jeżeli wysokość tej opłaty nie jest istotna, ewidencję na tym koncie można pominąć.

Zapisy w księgach rachunkowych gminnego zakładu budżetowego kwoty opłaty stałej za usługi wodne (pobór wód podziemnych) mogą być zatem następujące:

Następnie należy dokonywać odpisywania rozliczeń międzyokresowych kosztów w części przypadającej na dany okres sprawozdawczy (miesiąc), zapisem:

Uregulowanie zobowiązania z powyższego tytułu - zgodnie z dyspozycją art. 271 ust. 6 ustawy Prawo wodne - następuje według ogólnych zasad wynikających z przepisów o rachunkowości, tj.:

Przyjęte przez gminny zakład budżetowy rozwiązanie w zakresie ewidencji i klasyfikacji opłaty stałej za usługi wodne (pobór wód podziemnych) powinny zostać zawarte w dokumentacji opisującej stosowane przez zakład zasady (politykę) rachunkowości.