Urząd skarbowy może przeprowadzić kontrolę podatkową przedsiębiorcy w każdym czasie do upływu terminu przedawnienia podatku. Urzędnicy muszą jednak respektować dopuszczalne roczne limity czasu trwania weryfikacji - chociaż powraca temat ich definiowania. Odrębną procedurą jest pokontrolne postępowanie podatkowe.
Kontrola podatkowa podejmowana jest z urzędu. Jej celem jest sprawdzenie, czy i jak w danym okresie podatnik wywiązywał się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego.
Urząd skarbowy ma prawo przeprowadzić kontrolę podatkową do czasu upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego mającego być przedmiotem weryfikacji. Przedawnienie zobowiązania podatkowego następuje zasadniczo po 5 latach, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Kontrola podatkowa nie może więc dotyczyć podatków, których terminy płatności upłynęły w 2015 r. (oraz przed tym rokiem), np. PIT za 2014 r. przedawnił się z dniem 31 grudnia 2020 r.
Termin przedawnienia może się wydłużyć, gdy jego bieg nie rozpocznie się, zostanie zawieszony lub ulegnie przerwaniu. Czynniki to powodujące zostały wymienione w art. 70-70a Ordynacji podatkowej. Urzędy skarbowe, chcąc wydłużyć kontrolę podatkową niemożliwą do zakończenia przed upływem terminu weryfikowanego przedawnienia zobowiązania podatkowego, często wszczynają procedurę karną skarbową, np. z powodu podania nieprawdy w deklaracji. Podjęcie postępowania karnego skarbowego związanego z niewykonaniem zobowiązania podatkowego skutkuje zawieszeniem biegu terminu przedawnienia tego zobowiązania podatkowego. Zawieszenie następuje z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe (nie musi być nikomu przedstawiony jakikolwiek zarzut), a po zawieszeniu biegnie dalej od dnia następującego po dniu prawomocnego zakończenia postępowania karnego skarbowego.
Urząd skarbowy, prowadząc kontrolę podatkową u przedsiębiorcy, ma obowiązek respektować roczny limit czasu jej trwania wskazany w art. 55 ust. 1 Prawa przedsiębiorców.
Łączny czas trwania wszystkich kontroli podatkowych prowadzonych przez urząd skarbowy w jednym roku kalendarzowym nie może przekroczyć określonej liczby dni. Limit zależy od wielkości firmy. W przypadku mikroprzedsiębiorców wynosi on 12 dni roboczych, u małych przedsiębiorców - 18, u średnich przedsiębiorców - 24, a u pozostałych - 48. Czas trwania kontroli podatkowej może zostać przedłużony. Należy liczyć się z tym, jeżeli w jej trakcie zostanie ujawnione, że przedsiębiorca nie złożył wymaganej deklaracji albo zaniżył zobowiązanie podatkowe w wysokości przekraczającej równowartość 10% kwoty zadeklarowanego zobowiązania, jednak nie niższej niż 500 zł, lub zawyżył stratę w wysokości przekraczającej równowartość 50% kwoty zadeklarowanej straty, ale nie niższej niż 2.500 zł. Czas trwania kontroli podatkowej nie może jednak w takim przypadku przekroczyć dwukrotności podstawowego limitu ustalonego dla danej kategorii przedsiębiorcy, czyli odpowiednio 24, 36, 48 lub 96 dni roboczych. Należy ponadto pamiętać, że ograniczeń czasowych nie stosuje się do niektórych kontroli, np. gdy dotyczą zasadności zwrotu VAT.
Dominuje pogląd, że limity czasu trwania kontroli podatkowej dotyczą kontroli w ścisłym tego słowa znaczeniu, czyli czasu przeznaczonego na czynności prowadzone w siedzibie przedsiębiorcy lub miejscu przechowywania jego dokumentacji rachunkowej. Nie wlicza się do nich działań wykonywanych w siedzibie organu podatkowego, np. analizy dokumentów czy sporządzenia protokołu kontroli (por. wyrok NSA z dnia 6 września 2018 r., sygn. akt II FSK 385/18). Inaczej orzekł NSA w wyroku z dnia 19 lutego 2020 r., sygn. akt I FSK 2243/19. Uznał, że do czasu trwania kontroli zalicza się kolejne dni robocze przypadające od dnia jej rozpoczęcia. Orzeczenie to nie zyskało na razie powszechnej aprobaty (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 października 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 657/20). Może to jednak zmienić obecna sytuacja epidemiczna. Czynności kontrolne w siedzibie przedsiębiorcy lub miejscu przechowywania jego dokumentacji rachunkowej są z powodu epidemii znacznie ograniczone, a niekiedy urzędnicy z nich rezygnują. Kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzone za zgodą przedsiębiorcy w sposób zdalny za pośrednictwem operatora pocztowego lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej. W takiej sytuacji definiowanie czasu trwania kontroli podatkowej z pominięciem dni, w których urzędnicy wykonują działania w siedzibie organu podatkowego, pozwala na prowadzenie weryfikacji miesiącami.
Odrębną od kontroli procedurą jest pokontrolne postępowanie podatkowe.
Takie postępowanie jest podejmowane wtedy, gdy kontrola podatkowa wykaże nieprawidłowości w wywiązywaniu się przez podatnika z obowiązków wynikających z przepisów podatkowych, a uchybienia te nie zostaną w całości usunięte poprzez złożenie deklaracji lub dokonanie korekt deklaracji. Urząd skarbowy ma na jego wszczęcie zasadniczo 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej. Wynika tak z art. 165b § 1 Ordynacji podatkowej.
Urząd skarbowy powinien rozpoznać sprawę wymagającą przeprowadzenia postępowania dowodowego zasadniczo w ciągu miesiąca. W przypadkach szczególnie skomplikowanych postępowanie podatkowe może trwać do 2 miesięcy. Wspomniane terminy to efektywny czas przewidziany na załatwienie sprawy. Nie wlicza się do nich: czasu zawieszenia postępowania, terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego na dokonanie określonych czynności oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy podatnika lub z przyczyn niezależnych od organu podatkowego. Stanowi tak art. 139 § 4 Ordynacji podatkowej. Czas trwania pokontrolnego postępowania podatkowego liczy się od dnia doręczenia podatnikowi postanowienia o jego wszczęciu do dnia doręczenia decyzji. Nie obejmuje on kontroli podatkowej oraz okresu między jej zakończeniem a podjęciem postępowania. Kontrola podatkowa i związane z jej przedmiotem postępowanie podatkowe to dwie odrębne procedury. Czasu ich trwania nie sumuje się.
Przykład Urząd skarbowy wszczął 23 listopada 2020 r. u podatnika będącego mikroprzedsiębiorcą kontrolę podatkową w zakresie prawidłowości rozliczenia podatku PIT za 2017 r. Czynności kontrolne odbywały się w siedzibie przedsiębiorcy w dniach od 23 do 27 listopada 2020 r. oraz od 7 do 11 grudnia 2020 r. Protokół kontroli został doręczony podatnikowi 5 stycznia 2021 r. Wariant I - zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 6 września 2018 r., sygn. akt II FSK 385/18. Kontrola podatkowa była prowadzona u przedsiębiorcy (w jego siedzibie) łącznie przez 10 dni roboczych, w związku z czym nie został przekroczony roczny limit czasu trwania kontroli podatkowych, który w przypadku mikroprzedsiębiorcy wynosi 12 dni roboczych. Wariant II - zgodnie z wyrokiem NSA z dnia 19 lutego 2020 r., sygn. akt I FSK 2243/19. Kontrola podatkowa wszczęta 23 listopada 2020 r. powinna była zakończyć się 8 grudnia 2020 r. (po 12 dniach roboczych). Trwała natomiast 30 dni roboczych. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.)
Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 ze zm.)
|