Gdy dłużnik zalega z uregulowaniem należności, konieczne może okazać się złożenie w sądzie pozwu o zapłatę. Wiążą się z tym dla wierzyciela koszty, które powinien mu zwrócić dłużnik. W prostych sprawach, w których nie ma konieczności przesłuchiwania świadków czy przeprowadzania dowodów z opinii biegłego, nie będą one wysokie.
Zwrot kosztów procesu
Zasadą jest, że strona przegrywająca zwraca stronie wygrywającej poniesione koszty procesu. Kosztami procesu są przede wszystkim opłaty sądowe (np. opłata od pozwu), zwrot utraconego zarobku i kosztów dojazdu do sądu świadków i stron zobowiązanych do osobistego stawiennictwa, koszty dowodów z opinii biegłego sądowego, zwrot kosztów zastępstwa strony przez adwokata lub radcę prawnego (o ile strona miała pełnomocnika).
Rozstrzygnięcie o kosztach następuje w orzeczeniu kończącym sprawę - najczęściej jest to wyrok lub nakaz zapłaty. Jeśli sąd uwzględnił powództwo tylko w części (np. z żądanych 10.000 zł przyznał 6.000 zł), to koszty są proporcjonalnie rozdzielane. W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej nimi w ogóle (art. 102 K.p.c.). Poza tym zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy (bo np. nie był wcześniej wzywany do zapłaty) i przy pierwszej czynności procesowej uznał żądanie pozwu (art. 101 K.p.c.).
Opłata sądowa od pozwu
Opłata sądowa od pozwu o zapłatę wynosi 5% wartości roszczenia (kwoty należności głównej, bez żądanych obok niej odsetek za opóźnienie), nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100.000 zł. Zaokrągla się ją w górę do pełnego złotego. Można jednak zapłacić czterokrotnie mniej. Należy w tym celu złożyć pozew przez internet, w tzw. elektronicznym postępowaniu upominawczym. Służy do tego portal www.e-sad.gov.pl. Równie niska opłata jest w przypadku składania pozwu o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Problem w tym, że większość spraw nie nadaje się do tego trybu, bo powód nie dysponuje wymaganymi dla niego dokumentami (np. uznaniem długu przez dłużnika, wekslem, zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem).
Jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10.000 zł, a sprawa o zapłatę wynika z umowy, to trafia ona do tzw. postępowania uproszczonego. Opłata od pozwu jest wówczas stała i uzależniona od wartości przedmiotu sporu (do 2.000 zł - 30 zł; ponad 2.000 zł do 5.000 zł - 100 zł; ponad 5.000 zł do 7.500 zł - 100 zł; ponad 7.500 zł do 10.000 zł - 300 zł).
Utracony zarobek świadków
Na większe koszty trzeba się przygotować w przypadku, gdy konieczne będzie powołanie dowodu z opinii biegłego albo przesłuchiwanie świadków, którzy zażądają zwrotu kosztów dojazdu i utraconego zarobku.
Świadek w sprawie cywilnej może żądać zwrotu kosztów podróży, kosztów noclegu i utraconych zarobków lub dochodów, związanych ze stawiennictwem w sądzie. Wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych na wezwanie sądu przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop. W każdym jednak przypadku górną granicę należności za utracony dzienny zarobek lub dochód stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa. Do zwrotu kosztów podróży świadka z miejsca zamieszkania do sądu stosuje się zasady obowiązujące przy obliczaniu należności przysługujących pracownikowi sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Według tych samych zasad świadkowi przysługuje zwrot kosztów noclegu oraz utrzymania w miejscu przesłuchania. Aby otrzymać zwrot kosztów, świadek musi złożyć wniosek na piśmie lub ustnie do protokołu rozprawy. Wniosek składa się niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu trzech dni po rozprawie.
Biegli sądowi i tłumacze
Analogiczne zasady stosuje się do zwrotu kosztów podróży i noclegu związanych ze stawiennictwem w sądzie biegłego i tłumacza powołanych przez sąd. Mają oni również prawo do zwrotu innych wydatków koniecznych związanych ze stawiennictwem w sądzie oraz do wynagrodzenia za wykonaną pracę. Wysokość wynagrodzenia zależy od rodzaju opinii, jej czasochłonności. Określa się je uwzględniając wymagane kwalifikacje, potrzebny do wydania opinii czas i nakład pracy, a wysokość wydatków niezbędnych do wykonania czynności - na podstawie złożonego rachunku.
Gdy stronę reprezentuje adwokat lub radca
Jeśli stronę reprezentuje adwokat lub radca prawny, to wysokość jego wynagrodzenia określa się w umowie. Strona wygrywająca, reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego może od strony przegrywającej żądać zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (wynagrodzenia swojego prawnika), ale nie według stawek wynikających z umowy, lecz określonych w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2002 r. nr 163, poz. 1349 ze zm.) oraz w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2002 r. nr 163, poz. 1348 ze zm.). Wynika z nich, że podstawą zasądzania opłaty są tzw. stawki minimalne wskazane w rozporządzeniach. W większości spraw sądy przyznają z tego tytułu tylko zwrot według stawki minimalnej, nawet jeśli faktyczne koszty zaangażowania prawnika były wyższe. Stawki minimalne wynoszą w zależności od wartości przedmiotu sprawy: do 500 zł - 60 zł; powyżej 500 zł do 1.500 zł - 180 zł; powyżej 1.500 zł do 5.000 zł - 600 zł; powyżej 5.000 zł do 10.000 zł - 1.200 zł; powyżej 10.000 zł do 50.000 zł - 2.400 zł; powyżej 50.000 zł do 200.000 zł - 3.600 zł; powyżej 200.000 zł - 7.200 zł.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.11.1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.)
Ustawa z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2010 r. nr 90, poz. 594 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
