Nowe regulacje dotyczące zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego

Z dniem 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie nowa ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, która zastąpi obecnie obwiązującą ustawę z 2005 r. Wprowadza ona zupełnie nowe pojęcia i nowe obowiązki m.in. w zakresie pozostawiania zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych. Ponadto w 2018 r. zajdą kolejne zmiany w tej materii.

Wykazy sprzętu elektronicznego

Przede wszystkim nastąpi rozszerzenie zakresu pojęcia sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Omawiana nowa ustawa w załączniku nr 6 wskazuje grupy sprzętu elektrycznego i elektronicznego, który będzie miał zastosowanie do dnia 31 grudnia 2017 r. Do końca 2017 r. będzie funkcjonował dotychczasowy "zamknięty" wykaz sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Od 2018 r. wykaz sprzętu elektrycznego i elektronicznego objęty zakresem stosowania ustawy zostanie "otwarty", czego konsekwencją będzie uznanie za sprzęt każdego urządzenia spełniającego definicję sprzętu w rozumieniu tej ustawy i niewyłączonego z zakresu jej stosowania. Grupy sprzętu elektrycznego i elektronicznego stosowane od dnia 1 stycznia 2018 r. zawarte zostały w załączniku nr 1 do tej ustawy.

Wprowadzający sprzęt

Nowa ustawa zawiera inne definicje pojęć niż obecnie obowiązująca ustawa.

Według niej wprowadzającym sprzęt jest każda osoba fizyczna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba prawna mająca siedzibę na terytorium kraju, która, bez względu na wykorzystywaną technikę sprzedaży, w tym środki porozumiewania się na odległość, i:

• produkuje sprzęt pod własną nazwą lub znakiem towarowym lub wprowadza do obrotu pod własną nazwą lub znakiem towarowym na terytorium kraju sprzęt zaprojektowany lub wyprodukowany dla niego,
   
• pod własną nazwą lub znakiem towarowym odsprzedaje na terytorium kraju sprzęt wytworzony przez inny podmiot; odsprzedającego nie uznaje się za wprowadzającego sprzęt, jeśli na sprzęcie znajduje się nazwa lub znak towarowy wprowadzającego sprzęt,
   
• wprowadza do obrotu w ramach swojej działalności sprzęt z innego niż Polska państwa członkowskiego lub państwa niebędącego państwem członkowskim.

Wprowadzających sprzęt będzie obciążać szereg obowiązków wynikających z nowej ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Ustawa nakłada m.in. na wprowadzającego sprzęt:

• przeznaczony dla gospodarstw domowych - obowiązek zorganizowania i sfinansowania odbierania od zbierającego zużyty sprzęt oraz przetwarzania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych,
   
• inny niż przeznaczony dla gospodarstw domowych - obowiązek zorganizowania i sfinansowania zbierania oraz przetwarzania zużytego sprzętu pochodzącego od użytkowników innych niż gospodarstwa domowe powstałego ze sprzętu, który został przez niego wprowadzony do obrotu po dniu 13 sierpnia 2005 r.

To zaś oznacza, że od 1 stycznia 2016 r. powyższe obowiązki będą obciążać wprowadzającego sprzęt, nie tylko tak jak obecnie, w odniesieniu do sprzętu przeznaczonego do gospodarstw domowych, ale w odniesieniu do całego sprzętu.

Wprowadzający sprzęt będą zobowiązani dołączyć do sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych informacje o:

• zakazie umieszczania zużytego sprzętu łącznie z innymi odpadami, wraz z wyjaśnieniem znaczenia oznakowania,
   
• potencjalnych skutkach dla środowiska i zdrowia ludzi wynikających z obecności w sprzęcie niebezpiecznych: substancji, mieszanin oraz części składowych.

Oprócz tego wprowadzający będą prowadzić wymagane przepisami ewidencje oraz podlegać opłacie produktowej, jeżeli nie uzyskają wymaganych poziomów odzysku i recyklingu. Niektóre obowiązki wprowadzający sprzęt będą mogli wykonywać samodzielnie bądź przenieść je na wybraną organizację odzysku.

Zbierającym jest podmiot wykonujący działalność gospodarczą w zakresie zbierania zużytego sprzętu posiadający decyzję w zakresie gospodarki odpadami zezwalającą na zbieranie zużytego sprzętu.

Sprzedawcy będą od stycznia dystrybutorami

Ustawa wprowadza nowe pojęcie dystrybutora. Jest to osoba fizyczna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba prawna w łańcuchu dostaw, która udostępnia na rynku sprzęt. Dystrybutor może być jednocześnie wprowadzającym sprzęt. Pojęcie to zastąpi obecnie obowiązujące pojęcia sprzedawcy detalicznego i hurtowego. Na tę grupę ustawa nakłada szczególne obowiązki.

Przede wszystkim muszą oni informować nabywców o kosztach gospodarowania odpadami. Jak stanowi nowa ustawa, z chwilą sprzedaży sprzętu trzeba będzie przedstawiać nabywcom sprzętu koszty gospodarowania odpadami obejmujące koszty zbierania i przetwarzania zużytego sprzętu. Taka informacja będzie musiała zostać przekazana nabywcom, jeżeli wprowadzający sprzęt przekaże dystrybutorom informację o wysokości kosztów gospodarowania odpadami. Informowanie nabywców sprzętu o wysokości KGO będzie następować przez wyróżnienie w cenie sprzętu kosztów gospodarowania odpadami przypadających na jednostkę sprzętu. Koszty gospodarowania odpadami nie będą mogły przekraczać kosztów faktycznie poniesionych na ten cel.

Ponadto ustawa reguluje kwestie związane z przyjmowaniem przez dystrybutorów (sprzedawców) zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych. Otóż dystrybutor będzie zobowiązany do nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych w punkcie sprzedaży, o ile zużyty sprzęt będzie tego samego rodzaju i będzie pełnił te same funkcje co sprzęt sprzedawany. Oznacza to, że kupując np. sokowirówkę, użytkownik takiego sprzętu będzie mógł zostawić u sprzedawcy, u którego kupuje nowy sprzęt, zużytą sokowirówkę (podobna regulacja obowiązuje obecnie).

Gdzie będzie można zostawić stary sprzęt?

Ustawa precyzuje, że dystrybutor, dostarczając nabywcy sprzęt przeznaczony dla gospodarstw domowych, zobowiązany będzie do nieodpłatnego odbioru zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych w miejscu dostawy tego sprzętu, o ile zużyty sprzęt jest tego samego rodzaju i pełnił te same funkcje co sprzęt dostarczony. Kupując więc lodówkę z dostawą do domu, sprzedawca zobowiązany będzie do nieodpłatnego odbioru od klienta starej lodówki. Przepisy wyraźnie wskazują (czego brak w obecnie obowiązującej ustawie), że odbiór ma być nieodpłatny. Sprzedawcy nie będą mogli, tak jak obecnie, pobierać dodatkowych opłat za odbiór zużytego sprzętu od klienta.

Nowością będzie obowiązek przyjmowania zużytego sprzętu bez konieczności zakupu nowego sprzętu elektrycznego lub elektronicznego przez dystrybutora prowadzącego jednostkę handlu detalicznego o powierzchni sprzedaży wynoszącej co najmniej 400 m² poświęconej sprzedaży sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych. Dystrybutor dokonujący sprzedaży w takim sklepie będzie zobowiązany do nieodpłatnego przyjęcia w tej jednostce lub w jej bezpośredniej bliskości zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 25 cm, bez konieczności zakupu nowego sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych.

Sprzedawcy w związku z tymi obowiązkami będą zobligowani również do umieszczenia w widocznym miejscu w punkcie sprzedaży informacji o zasadach przyjmowania zużytego sprzętu. Z kolei sprzedawcy udostępniający na rynku sprzęt za pomocą środków porozumiewania się na odległość zobowiązani będą do przekazania tych informacji w sposób umożliwiający zapoznanie się z nimi, w szczególności na stronie internetowej lub w formie komunikatu.

W celu zminimalizowania nielegalnego demontażu zużytego sprzętu powodowanego chęcią uzyskania zysku ze sprzedaży odpadów do tzw. punktów skupu złomu, wprowadzono w ustawie przepisy zakazujące zbierania niekompletnego zużytego sprzętu oraz części pochodzących ze zużytego sprzętu przez zbierających zużyty sprzęt niebędących:

• dystrybutorem prowadzącym jednostkę handlu detalicznego o powierzchni sprzedaży wynoszącej co najmniej 400 m² poświęconej sprzedaży sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych,
   
• prowadzącym zakład przetwarzania,
   
• odbierającym odpady komunalne od właścicieli nieruchomości lub prowadzącym punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

To zaś oznacza, że taki niekompletny sprzęt może być przekazywany tylko do tych podmiotów. Za niekompletny zużyty sprzęt uważa się zużyty sprzęt, który nie zawiera istotnych, z uwagi na przeznaczenie sprzętu, do jakiego został zaprojektowany, części składowych, podzespołów i materiałów eksploatacyjnych, stanowiących część sprzętu, z którego powstał zużyty sprzęt, w dniu wprowadzenia go do obrotu.

Wpis do rejestru i opłata produktowa

Obecnie prawie wszystkie podmioty podlegające pod ustawę o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym muszą uzyskać wpis do rejestru prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. Nowe przepisy stanowią, że obowiązku takiego wpisu nie będą musieli spełniać dystrybutorzy i prowadzący punkty serwisowe (mimo że pod pewnymi warunkami nadal będą zbierać zużyty sprzęt). Ci, którzy teraz tam figurują, zostaną wykreśleni z urzędu do dnia 1 lipca 2016 r.

Rejestr ten ma zastąpić Baza Danych o Odpadach, która pierwotnie miała ruszyć najpóźniej 23 stycznia 2016 r. Na razie jej powstanie przesunięto o dwa lata.

Rozdział 10 nowej ustawy określa zasady ponoszenia, w tym obliczania, oraz zwalniania z obowiązku wnoszenia opłaty produktowej. Wprowadzający sprzęt, który nie wykona obowiązku osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania zużytego sprzętu, poziomów odzysku lub przygotowania do ponownego użycia i recyklingu zużytego sprzętu, będzie zobowiązany do wniesienia opłaty produktowej, obliczanej oddzielnie dla każdej grupy sprzętu w przypadku nieosiągnięcia wymaganego poziomu: zbierania, odzysku, przygotowania do ponownego użycia i recyklingu.

Jeżeli łączna wysokość opłaty produktowej za daną grupę sprzętu nie przekroczy 50 zł, wprowadzający sprzęt nie będzie wnosić opłaty. W przypadku gdy wprowadzający sprzęt, autoryzowany przedstawiciel albo organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, pomimo ciążącego obowiązku, nie wniosą opłaty produktowej albo wniosą opłatę niższą od należnej, marszałek województwa określi, w drodze decyzji, wysokość zobowiązania z tytułu opłaty produktowej. W przypadku natomiast niewykonania tej decyzji marszałek województwa ustali, w drodze decyzji, dodatkową opłatę produktową w wysokości odpowiadającej 50% kwoty niewniesionej opłaty produktowej.

Wprowadzający sprzęt, którzy wprowadzają do obrotu:

• małogabarytowy sprzęt, którego żaden z zewnętrznych wymiarów nie przekracza 50 cm, o łącznej średniorocznej masie sprzętu nieprzekraczającej 100 kg,
   
• wielkogabarytowy sprzęt, którego którykolwiek z zewnętrznych wymiarów przekracza 50 cm, o łącznej masie sprzętu nieprzekraczającej 1.000 kg,

będą podlegać zwolnieniu z opłaty produktowej.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.09.2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. poz. 1688)